| Навоий бирла Ҳусайний - 2-кўриниш |
 |
 |
 |
3 дан 10 сахифа
2-кўринишНавоий бир нуқтага тикилганча қўлидаги танбурни чертиб-чертиб ўтирибди. Бир оздан кейин созни қўйиб, ёзувга берилади. Шу асно мактуб олиб мулозим киради. МУЛОЗИМ. Тақсир, Жомий ҳазратларидин чопар! (Мактубни беради). Ул кишининг номларидин мавлоно Али Сафий йиборибдур. НАВОИЙ (мактубни олиб очаркан, мамнун). Сизга рухсат. Мулозим чиқади. Навоий мактубни ўқийди: «Ҳамд ангоким, олис сафар ниҳоясинда Эшон ҳазратларин сиҳатлари бомаромдур ва таъби руҳлари масрурдур. Сизга устознинг дуои саломлари ила янги битилмиш бир манзумаси-ни ҳамда ул зоти шарифнинг камина эшитқон заҳоти рақам этуб турғон зарофатгўйликларидин бир нечасини ҳавола эт-макдаман, токим тенгрим бизга иноят этқон завқдин Сиз ҳам бенасиб қолмағайсиз дебон фируз бахт Сафий». Навоий итоат билан Жомий ғазалини ўқий бошлаганда, Афзал киради ва ўзини сездирмай, тинглайди. Раҳна солдинг дилга жон бер деб мани девонани, Не ажаб, дунё пайидин ўғри тешгай хонани. Меҳри холин донасини дилга солма, эй рақиб, Экмагил беҳуда ҳаргиз қора тошга донани. Бас қил, эй машшота, мушкун кокулида қолмади, Бўлди дил дилга тугун ўйнатғанингда шонани. Кўйидин кўз узмаюн чангал солурмен кўксима, Дарча очгум — сийнадин кўрсун ахир вайронани. Оқибат бегона бўлгум, сендин, эй ёр, не қилай, Қадр этурсен дўсти ёрдин юз карат бегонани. Ишқға ўхшашлик тақозо, ким буни инкор этур, Шамға боқким, ёндирур ўзи киби парвонани. Жомий, ҳушдин кетди, ағёр, ул санамдин кам гапур, Кўзларин юммуш эмди, қисқа қил афсонани! Афзал томоқ қиради. Навоий қарагач, саломлашиб-кўришади. НАВОИЙ (мамнун). Зап қутлуғ дамда келдунғиз-да. Мулла Афзал, айни ташрифингиз арафаси Жомий ҳазратларидин мактуб олуб эрдук. Устознинг зукко мусоҳибларидин Алй Сафий йиборғон мутойиба-зарофат гўйликлардин сиз ҳам баҳраманд бўлурсиз. (Ўқийди). «Қачонким биз Боғдод шаҳриға етушғонимузда пийр Жамол Ироқий ўз муридлари ила ҳазрат ҳузурлариға келдулар. Ул зот гавдадор, овози гулдурак киши бўлуб, ўз жонибинда эътиборли шайхлардин эркон ва бизнинг устозға эътимоди бағоят баланд эркон. Ғалатким, онинг ва муридларин либосла-ри боштин аёқ туя жунидин қилинғон эрди. Ва бу ҳол назардин четда колмади — яъни шайх ҳазратни кўришлари ила: — Шукрким, оллоҳ жамолуни кўрдук,— дебон лутф этғон эрди, устоз ҳам аларға қарабон: — Биз ҳам оллоҳ жамолини, хусусан, оллоҳ туяларини кўрғондек бўлдук,— дедулар». Навоий мутойибадан кулганча, Афзалга қарайди. Лекин унинг юзида паришонлик ва безовталик кўриб, жиддийлашади. — Сизга не бўлду, мавлоно, ёким бетобмусиз?! АФЗАЛ (ўзини тутиб). Йўқ, Мирим, саломатмен... билурмен, вале илк дафъа бундаюн нотинч кўрурмен. АФЗАЛ (оғир бош ирғаб). Ҳа, Мирим... НАВОИЙ. Боиси недур?.. АФЗАЛ (лаб тишлаб чуқур нафас олгач, изтироб билан). Гарчанд ўзумда Сизнинг зиёбахш дийдорингизни кўриш, шириндин ширин суҳбатингиздин баҳра олуш матлуби не чандон бўлмасун, бундаюн келуб... шодумонлиғ дамларинғизда дилингизға ғам-андуҳ солмағон бўлур эрдум... НАВОИЙ (сабрсиз). Хўп, анда... баён этингиз — не мушкулот сизни бу янглиғ безовта қилур?! АФЗАЛ (оғир тин олиб). Малика Гулрухсор... вафот этдилар... НАВОИЙ (эшитганига ишонмай). Ё пирай?.. Қачон?! АФЗАЛ. Шу кеча, тун оғишида... НАВОИЙ. Во дариғ!.. (Юзига фотиҳа тортгач, ўкинч билан). Илму одобда қандоғ баркамол, ҳусну латофатда қандоғ беназир эрди... (Соқолини тутамлаб бош чайқайди). Нафис ашъорлар битғувчи эрди... Эсизким, бевақт завол топмишдур. АФЗАЛ (уф тортиб). Ҳа, ажали бедавонинг энг бемаъни қилмиши шулким, ўз хуружида адашмағон они кам: мудом неча-неча улуснинг жонига этқувчи заҳарниш тиканлар қолиб, мана шундоғ маъсума — ёруғ оламға файзу кўрк бўлғувчи гулларни хазон этур! НАВОИЙ (ҳамон ўзини босолмай). Ахир, табиб Малҳамий, касаллик авж палласидин ўтди, иншоолло, малика эмди соғаюшга юз тутур, дебон шоҳни хотиржам қилғон эрди-ку?! АФЗАЛ (тасдиқлаб). Шундоғ. Вале надоматлар бўлғайким, ораға ёвузлар аралашибдур—табибнинг дармон доруси аламаштирилуб қўюлмуш, малика заҳарланибдур... НАВОИЙ. О, бадкор ёвузларН Эсиз увол кетмиш жон!.. Бир оз танаффус. Шоҳга хабар кетдиму? АФЗАЛ (бош чайқаб). Йўқ — бунга ҳеч кимнинг журъати етмас. Навоий таажжубланиб қарагач, изоҳ беради. Шаҳаншоҳ сафар оллидин маликага атаб катта сарв остинда хос кўшк ясатуб, дедиларки, ким онинг соғайиш муждасин еткурса шоҳона инъом—от била тўн олур, башартики нохуш хабар еткурса, тили кесилур ва боз устига ўзи ҳам отсиз қолур деб... Сарой мулозими киради. Унинг кўриниши бесаранжом, талвасали. МУЛОЗИМ (Афзалга). Тақсир!.. (Гапиролмайди). АФЗАЛ (хавф сезиб). Сўзлангиз. МУЛОЗИМ. Табиб — Малҳамий... ўзини осибдур... АФЗАЛ (сесканиб). А? Қ-қачон?!. МУЛОЗИМ. Сиз бу ёнга ташриф буюрғоч, саройга амир Зулунбек келуб, малика ҳолотун билмай чун табибни йўқлаттирди. Мен борсам, табиб недандур жуда дилгир эрди. Ким чорлаётгонин эшитуб, тағида безовта бўлди. Сўнг ёнларидин ушбуни олуб сизга етказувимни ўтиндилар. (Хатни беради). Кейин менга андак сабр этмакни тайинлаб, бир хонага киргонча ҳаяллаб қолдулар. Мен ул кишини шошилтургали борсам... не кўз ила кўрайким, жон жасадни тарк этғон эркон... АФЗАЛ (ўзини қўлга олиб). Сизга рухсат. Мулозим кетади. НАВОИЙ. Қани(ул шўрликнинг номасун ўқунгиз-чи. АФЗАЛ (титроқ овоз билан ўқийди). «Аллома вазир жаноблари Башартким маликам шикаста дарддин фориғ ўлғонида каминаға беадад илтифотлар насиб этғуси эрди. Вале, надомат-ким, яратғонға акси маъқул келиб, маъсума фариштани ўз даргоҳига чорлабдур... Бул жонибдин... камина-да сўнг йўл сори равона бўлурға азм этдум. Зеро воқеа тез султонға маълум ўлғач, онинг қаҳри жунбушға келиб, бамисли аждаҳодек кўпларни ўз домиға тортур. Фақир шул талотўпда сўйилмакни истамадим — токим тупроққа қоним жисмдин айру кирмағай, деб адои Малҳамий». НАВОИЙ (афғон чекиб). Ҳей аттанг!.. Шундоғ одамижон табиб, ҳар куни неча дардмандларға нажот бўлғувчи киши... шошибдур!.. АФЗАЛ. Ҳм... лоақал ул қаттол Зулунбек келмастин турғонда-да бечора менинг жавобимни кутур эрди... НАВОИЙ. Зулунбекнинг бул фожиаға не дахли бордур? АФЗАЛ. Шаҳаншоҳ они маликани даволатмак-парваришламак борасиға мутасадди таюнлаб эрдулар... (Ўкиниб). Толеъи бебахтни кўрингким, ул боринда жамъи иш ўрнуда эрди — кеча маликанинг сиҳатин айтиб, шоҳдин инъом олғрн, бул кун қайтуб келса бундоғ ҳол... (Бошини чангаллаганча). Буда яна бизнинг шўришимиз. Негаким, султонимиз, эҳтимол аввал борғон чопарга шафқат қилмаги мумкиндиру вале эмди кангуллари тамом таскин топуб, хотиржам бўлғонда ким бормасун безиён қайтмас... Хуллас, аросатда қолғонмиз — шул борада бирор йўруқ берингиз, Мирим. НАВОИЙ (индамай бироз ўйлагач, қоғозга хат ёзиб узагар-кан, таъкидлайди). Сиз чопарлар сирасидин энг тадбиркор ва хушмуховарасун топуб, мазкур мисрани ёд эттуринг, токим ул султонға равон баён этсун Уп сарвнинг соясинда сўлди гул, нетмоқ керак! Башарти чопар ушбуни рисоладагидек айтуб бера олса, мен шоҳнинг одатин яхши билурмен—ашъор айтқон кимсайи ҳеч вақт жазоға дучор эттурмас, билъакс, анго шойистарак жавоб айлашга тутинур. АФЗАЛ. Бор, шундоғ чопар бордур. Бул вазифани чопар Абдумалик, айни Сиз тайинлаётғонингиздек, ўринлата олур. НАВОИЙ. Унда Абдумаликка айтунгким, мен онинг сафа-рин безиён кечувига кафилдурмен. АФЗАЛ. Иншоолло айтқонинғиз келғай, Мирим. Чиқади. |
Навоийхонлик
- 0
- 1
prev
next
 Гар Навоийнинг куюк бағрида қондурҚошу юзунгни мунажжим чунки кўрди бениқоб, Деди: кўрким, Қавс б... |
 Икки ўтлуғ наргисингким, қилдилар бағрим кабобИкки ўтлуғ наргисингким, қилдилар бағрим кабоб, Биридур айни ху... |
 Тиласа равзани зоҳид, Навоийю - кўюнгЗиҳи висолинга толиб тутуб ўзин матлуб, Муҳаббатидин отингни ҳа... |
 Эй Навоий, ишқ дарди кўрган эл кўнглин бузарЭй алифдек қоматинг майли бузулған жон аро Ганжи ҳуснунг жавҳар... |
 Лутфунг ози жон олур, қаҳринг кўпи ҳам ўлтурурҚаҳринг ўлса, барча ишимдин малолатдур санга, Лутфунг ўлса, юз ... |
 Ҳар неча дедимки: кун-кундин узай сендин кўнгулКўргали ҳуснунгни зору мубтало бўлдум санга, Не балолиғ кун эди... |
 Сенинг васлинг муяссардур мангаМенмудурменким сенинг васлинг муяссардур манга? Бахти гумраҳдин... |
 Халқ дер: жон беру ё кеч ишқидинШаҳр бир ой фурқатидин байт ул-аҳзондур манга, Бир гули раъно ғ... |
 Элга гар бу иш ҳунар бўлса, бўлуптур фан мангаУл малоҳат ганжи ҳажрида бузуғ маскан манга,Уйладурким, жондин ... |
 Эй Навоий, бу фано дайрида не бор манга?Гарчи ҳажрингдин эрур юз ғаму озор манга, Ғам эмас васлинга умм... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
prev
next
 Шубҳа(Ҳикоя)— Колхозимизда ва қишлоғимиздағи якка хўжаликлар орасида... |
 Янги систем бетарафликИнқилоб баракасинда ҳисобда ҳам бўлмаған аллақанча янги систем ... |
 Қўрққан олдин мушт кўтарар(Бу фелетон «Қизил Ўзбекистон» газетасининг 1935 йил, 21 сентяб... |
 БўзахонадаТунов кун кайфимиз бир оз ширалангандан сўнг, Тошпўлад тоға кос... |
 Қурбонлиқ ўғрилариКичкина хангама— Қурбон ҳайити ҳам келди... бу йил қурбонлиқдан... |
 Думбаси тушиб қолган эмишКичкина фелетўн(Эски шаҳар Озиқ шўъбасига бағишлайман) Гўш...О... |
 Қурбон байрами (Ҳангама)Бойларникида имлама, хасисларникида димлама.Бу кун қуввати келг... |
 ДардисарБир неча айёмларким фақир дардисар(Бош оғриғи (муал.).) бирлан ... |
 Келинни келганда кўр, сепини ёйғанда кўр— Ош тегса — тўй, тегмаса тафарруж...(Тафарруж — томоша.) деб о... |
 Наҳс босқан экан...Кашмиридан келган ромчининг олдиға ўлтуруб:— Қани бир бахтимизн... |