Муҳаммад Юсуф Баёний (1858-1923) |
Баёний (тахаллуси; асл исми Муҳаммад Юсуфбек Бобожонбек уғли) (1858— Хива — 1923) — Ўзбек шоири, тарихчи, мусиқашунос, хаттот ва таржимон. Хивадаги Шерғозихон мадрасасида таҳсил кўрган. Сулс, куфий, райҳоний, шикаста хатларини яхши билган, танбур чертиш ва ғижжак чалишда моҳир бўлган. Баёнийнинг бир девони, Хоразм тарихига оид икки асари ва таржималари сақланган. У мумтоз шеъриятнинг деярли ҳамма жанрларида ижод қилиб, Навоий, Мунис, Огаҳий анъаналарини давом эттирган. Аваз Ўтар билан ижодий ҳамкорликда бўлган. «Девони Баёний» шеърлар тўпламини тузган. Унга кирган шеърларида дунёвий севгини улуғлаган, табиат гўзалликларини содда ва равон ифодалаган, мазлумлар, илм-фан аҳлининг аччиқ тақдирига ачинган. «Шажараи Хоразмшоҳий» тарихий-мемуар асари билан Мунис ва Огаҳий бошлаган ишни давом эттирган. Бунда Ёфасдан Қўнғирот уруғигача, Абулғозий Баҳодирхондан Асфандиёрхонгача ўтган хонлар ҳукмронлиги даври тарихи ёритилган. «Хоразм тарихи» асари «Шажараи Хоразмшоҳий»даги воқеаларни тўлдирган. Асарнинг аввалги боблари маъно жиҳатдан «Шажараи Хоразмшоҳий»га ўхшаб кетади. Лекин ёзилиш услуби билан ундан фарқ қилади. Асарда, асосан Асфандиёрхон ҳукмронлиги даври ва ундан кейин рўй берган воқеалар тасвирланган. 16 бобдан иборат бу асарнинг 8 бобигина бизгача етиб келган. |
Адабиётшунослик
Бадий матн ва таҳлил муаммолариШоирлик аслида шеърни шеъриятга алоқаси йўқ нарсалардан тозалай... |
Улуғбек Ҳамдам. Қодирийнинг хизмати нимада?Қодирий ўзбек халқининг энг севимли адибларидан бири. Ёзувчи ва... |
Абдурауф Фитрат. Аҳмад Яссавий (1927)Аҳмад Яссавий тўғрисида матбуотимизда бир-икки йўла гаплар бўлу... |
СюжетСюжет (фр. sujet — предмет) — адабиёт, драматургия, театр, кино... |
Она фидоийлиги ҳақида бир асарXIX аср охири ўзбек маърифатпарварлик адабиётининг бир қисмини... |
Навоийхонлик
- 0
- 1
Гар ниҳон тутсам дағи жон хавфидур бешак мангаВаҳки, ишқинг зоҳир этсам ваҳм эрур ўлмак манга, Гар ниҳон тутс... |
Йиғламоқ оҳимға таскин бермадиСинса кўнглумда ўқунг суртуб исиғ қондин анга, Пай масаллик чир... |
Ишқидин олам менга ҳайрону мен ҳайрон ангаУл паривашким, бўлубмен зору саргардон анга, Ишқидин олам менга... |
Ким фано туфроғиға ётиб қўяр тош узра бошҲар гадоким, бўрёйи фақр эрур кисват анга,Салтанат зарбафтидин ... |
Эсиб раҳмат насими чун дамодам сунбулунг сориЗиҳи жавлонгаҳинг афлок уза майдони «ав адно»,Буроқингға тўқуз ... |
Бу маҳрум ҳам ўша маҳрамлар гуруҳи ичига кирсаЭй, нубувват хайлиға хотам баний Одам аро, Гар алар хотам, сен ... |
Олимжон Давлатов. Фонийнинг мухтара ғазаллариAлишер Нaвoийнинг фoрсий ғaзaллaри кўпдaн буён илмий жaмoaтчили... |
Йўлунг муҳлик тоши ёқути аҳмарИлоҳо, подшоҳо, кирдигоро, Санга очуғ ниҳону ошкоро.Сабур исми ... |
Журму гунаҳдин оҳу надомат билан сангаЭй ҳамд ўлуб маҳол фасоҳат билан санга, Андоқки, қурб тақвову т... |
Эй, сафҳайи рухсоринг азал хаттидин иншоЭй, сафҳайи рухсоринг азал хаттидин иншо, Дебочайи ҳуснунгда аб... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
Қурбонлиқ ўғрилариКичкина хангама— Қурбон ҳайити ҳам келди... бу йил қурбонлиқдан... |
Думбаси тушиб қолган эмишКичкина фелетўн(Эски шаҳар Озиқ шўъбасига бағишлайман) Гўш...О... |
Қурбон байрами (Ҳангама)Бойларникида имлама, хасисларникида димлама.Бу кун қуввати келг... |
ДардисарБир неча айёмларким фақир дардисар(Бош оғриғи (муал.).) бирлан ... |
Келинни келганда кўр, сепини ёйғанда кўр— Ош тегса — тўй, тегмаса тафарруж...(Тафарруж — томоша.) деб о... |
Наҳс босқан экан...Кашмиридан келган ромчининг олдиға ўлтуруб:— Қани бир бахтимизн... |
Дарди йўқ — кессак, ишқи йўқ — эшшак!— Калникига ошға-а-а-а!!!Гур-гур одам калникига туз ялаб чопади... |
Совинак қори билан мағзава қориСовинак қори:(Совинак қори — енгил-елпи, чала қори.) — Бу йил б... |
Жувонбоз (Рўмон)Ҳамал ойини ўнбешлари бўлуб, баҳор аввали эди. Ҳаволар исиб, ба... |
Чўлпоннинг «тонг сирлари» шеърий тўпламига сўзбошиБаъзи бир ўртоқлар Чўлпонни йиғлоқ, деб айбситадирлар. Балки ҳа... |