Қутадғу билиг

ЮСУФ ХОС ҲОЖИБ

Қ У Т А Д Ғ У Б И Л И Г

(Билим саодати)

 

Абдуҳамид ПАРДАЕВ

шеърий таржимаси

1 Қутадғу билиг (кириш)
2 Дебоча
3 Азиз ва улуғ тангрига мадҳ айтади
4 Ҳазрати пайғамбаримиз Муҳаммад мустафо фазилатларини айтади
5 Ҳазрати пайғамбаримиз саҳобаларининг, Аллоҳ улардан рози бўлгай, фазилатларини айтади
6 Баҳор фасли таърифи ва тавғоч улуғ Бурғохон мадҳини айтади
7 Етти сайёра ва ўн икки бурж ҳақида айтади
8 Инсон қадри билим билан белгиланишини айтади
9 Тилнинг фазилати, фойда-зарарлари ҳақида айтади
10 Китоб эгаси ўз узрини айтади
11 Эзгу кишиларга аралашиш эзгуликларини айтади
12 Билим, уқув-идрок фарқини, нафини айтади
13 Китобга ном берилиши ва ўз қарилигини айтади
14 Кунтуғди хоқон тўғрисида сўзбоши
15 Ойтўлди кунтуғди хоқоннинг хизматига киришини айтади
16 Ойтўлдининг кунтуғди хоқонга кўринишини айтади
17 Ойтўлди хоқонга ўзининг давлат эканини айтади
18 Ойтўлди хоқонга давлат сифатини кўрсатади
19 Кунтуғди хоқон ойтўлдига адолатнинг сифатларини айтади
20 Кунтуғди хоқон Ойтўлдига адл сифати қандай эканини айтади
21 Ойтўлди хоқонга сўзламоқми ёки сукутми афзаллигини айтади
22 Бахтнинг бебақолиги ва давлатнинг бевафолигини айтади
23 Ойтўлди ўғли Ўгдулмишга насиҳат қилишини айтади
24 Ойтўлди Ўгдулмишга васият қилишини айтади
25 Ойтўлди хоқонга васиятнома ёзиб қолдиришини айтади
26 Хоқон Ўгдулмишга насиҳат қилишини айтади
27 Ўгдулмиш Кунтуғди хоқоннинг ҳузурига келганини айтади
28 Ўгдулмишнинг хоқон хизматига киришини айтади
29 Бекликка лойиқ бек қандай бўлишини сўрайди
30 Вазир бўлгувчи қандай киши бўлиши кераклигини айтади
31 Ўгдулмиш хоқонга лашкарбоши – сипоҳсолор қандай бўлиши кераклигини айтади
32 Ўгдулмиш хоқонга улуғ ҳожиб қандай киши бўлиши кераклигини айтади
33 Ўгдулмиш хоқонга дарвозабонлар боши қандай бўлиши кераклигини айтади
34 Ўгдулмиш хоқонга элчи қилиб юборишга қандай киши кераклигини айтади
35 Ўгдулмиш хоқонга котиб қандай бўлиши кераклигини айтади
36 Ўгдулмиш хоқонга хазиначи қандай киши бўлиши кераклигини айтади
37 Ўгдулмиш хоқонга ошбошчи - хонсолар қандай бўлиши кераклигини айтади
38 Ўгдулмиш хоқонга шаробдорлар бошлиғи қандай бўлиши кераклигини айтади
39 Ўгдулмиш хоқонга хизматчиларнинг бек зиммасидаги ҳақи қандай бўлиши кераклигини айтади
40 Кунтуғди хоқон ўзғурмишга мактуб ёзиб йўллашини айтади
41 Ўгдулмиш Ўзғурмишнинг ёнига борганини айтади
42 Ўзғурмиш Ўгдулмиш билан мунозара қилишини айтади
43 Ўзғурмиш Ўгдулмишга дунё айбларини айтади
44 Ўгдулмиш ўзғурмишга дунё воситасида охиратни қўлга киритишни айтади
45 Ўзғурмиш хоқонга мактуб ёзиб беришини айтади
46 Кунтуғди хоқон ўзғурмишга иккинчи мактуб юборишини айтади
47 Ўгдулмиш ўзғурмиш билан иккинчи бор мунозара қилмоғини айтади
48 Ўгдулмиш ўзғурмишга бекларга хизмат қилмоқ қонун-қоидаларини айтади
49 Ўгдулмиш саройдаги хизматчилар билан қандай муомала қилишни айтади
50 Ўгдулмиш ўзғурмишга авом халқ билан аралашмоқликни ўргатади
51 Саидлар билан муомала қилишни ўргатади
52 Доно олимлар билан аралашишни ўргатади
53 Табиблар билан аралашишни айтади
54 Азайимхонлар билан аралашишни айтади
55 Туш таъбир қилувчилар билан аралашишни айтади
56 Юлдузчилар билан аралашишни айтади
57 Шоирлар билан аралашишни ўргатади
58 Деҳқонлар билан аралашишни ўргатади
59 Савдогарлар билан аралашишни ўргатади
60 Чорвадорлар билан аралашишни ўргатади
61 Ҳунармандлар билан аралашишни ўртагатади
62 Камбағаллар билан аралашишни ўргатади
63 Қандай хотинга уйланиш кераклигини айтади
64 Ўғил-қиз туғилса, уларни қандай тарбиялашни айтади
65 Қўл остидаги кимсаларни (яъни хизматкорларни) эзгу тутмоқликни айтади
66 Ўглдулмиш Ўғурмишга меҳмонга таклиф қилмоқлик, меҳмонга бормоқлик қоидаларини ўргатади
67 Ўгдулмиш Ўзғурмишга зиёфатга таклиф қилиш қоидасини ўргатади
68 Ўзғурмиш Ўгдулмишга бу дунёдан юз ўгириб, у дунёга мойил бўлмоқликни айтади
69 Кунтуғди Хоқон Ўзғурмишни учинчи бор чақириб юборишини (айтади)
70 Ўзғурмиш Ўгдулмиш томон келишини айтади
71 Кунтуғди хоқоннинг Ўзғурмиш билан кўришганини айтади
72 Ўзғурмиш Қунтуғди хоқонга насиҳат қилишини айтади
73 Ўгдулмиш Кунтуғди хоқонга элни яшнатиш, адолатли сиёсат юритишни айтади
74 Ўгдулмиш ўтган умрига ачиниб, тавба қилганини айтади
75 Ўзғурмиш ўгдулмишга маслаҳат берганини айтади
76 Тўғриликка – тўғрилик, одамгарчиликка–одамгарчилик қилмоқликни айтади
77 Ўзғурмиш хаста бўлиб, Ўгдулмишни чақиришини айтади
78 Ўгдулмиш Ўзғурмишга туш таъбир қилишини айтади
79 Ўзғурмиш кўрган тушини Ўгдулмишга айтади
80 Ўгдулмиш Ўзғурмиш кўрган тушни таъбир қилади
81 Ўша тушни Ўзғурмиш бошқачароқ таъбир қилишини айтади
82 Ўзғурмиш Ўгдулмишга насиҳат қилишини айтади
83 Қураму Ўгдулмишга Ўзғурмиш вафот этганини айтади
84 Қураму Ўгдулмишга таъзия билдиришини айтади
85 Ўгдулмиш Ўзғурмишга аза тутганини айтади
86 Хоқон Ўгдулмишга таъзия билдирганини айтади
87 Йигитликка ачиниб, қарилик ҳақида айтади
88 Замона бузуқлигини, дўстлар жафосини айтади
89 Китоб эгаси юсуф улуғ ҳожиб ўзига насиҳат қилади
90 МУНДАРИЖА