Home icon Бош саҳифа»Кутубхона»Назм»Сайланма. Ҳалима Худойбердиева - 7
Facebook
Сайланма. Ҳалима Худойбердиева - 7 PDF Босма E-mail
Материал индекси
Сайланма. Ҳалима Худойбердиева
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
Ҳамма саҳифа
8 дан 16 сахифа


ДУГОНАГИНАМ

Мукамбарга

Кел, эй, қувлашганча келар сўнгги дам,
Университет йиллари қолмоқда ортда.
Ўрнига қўяйлик, дугонагинам,
Сўнгги шўхликларни 6у эркин юртда.

Сокин дунёларга жўнаб кетаркан,
Биз ҳам қолажакмиз қуйилиб унда.
Бугун шўх, серғавғо бизнинг бу Ватан —
Парпираб сузамиз асов тўлқинда.

Кел, ажралиш чоғин қилайлик унут,
Шодумон куйлайлик қўлга қўл бериб.
Гарчанд ҳар ғанимат ўтгувчи минут
Бизнинг шоҳ умрни борар емириб.

Булутсиз тонглардан бўларми кечиб,
Унут бўларми ҳеч ярқираган кун?!
Биз истамай ёшлик либосин ечиб,
Балоғат либосин киямиз бугун.

Олча ниҳолидай қолдикми ўсиб,
Беш қайта олқишлаб кўкламни, кузни.
Курсдош Нормуҳаммад сўзлар йўл тўсиб
«Кўзларинг қародир ўлгур сен қизни».

Шоштириб қўйди-ку қаро кўзлилар,
Қай бирин танлашни билмай қолдинг сен.
Аросатда қўйиб кетмасин улар,
Йигит, сўнг ҳам сени севги сийласин.

Мукаш!
Сирли суҳбатлардан огоҳ ётоқда
Сўнгти сирлашувлар кўнгилни ёзсин.
Тақдир оппоқ толе улашар чоқда
Сенинг пешонангга муҳрини боссин.

Эртанги хайрли ташвишлар, майли,
Безовта қилмасин бугунча бизни.
Бугун ўйламайлик иш, турмуш зайлин
Ва қурилгуси уй, рўзғоримизни.

Кел, куйла, биринчи курслардагидай
Ўтли ишқдан, торинг сайратиб қўлда.
Гарчанд ундагидай чалолмаймиз най —
Гарчанд севолмаймиз бугун у хилда.

Яқинлашиб борар қирғоққа кема,
Денгизда сайримиз бўлмоқда охир.
Юракка титроқлар солар бир нима,
Гарчанд титроқ билан куйламоқ оғир.

Аммо куйламоқ шарт, куйлаш дард билан,
То бу қўшиқ умри топмасин завол.
Тақдир учраштирсин сени мард билан,
Сўнг ҳам эркин яша, талаба мисол.
1974 йил 9 август

* * *

Мен қор билан хайрлашдим бугун,
Зериктирган совуқ қор билан.
Аммо энди юрагим нечун
Тушаётир титроққа бирдан.

Билардим-ку қор абадиймас,
Билардим-ку эришин бир пайт.
Нечун бугун деёлмайман, бас,
Бўлолмайман не учун лоқайд.

Мен кияй-да иссиққина тўн,
Бир жунжикиб қиш завқин сурай.
Сен учкунлаб кўз-қошимга қўн,
Ғарч-ғурч босиб мен ўйчан юрай.

Туюлса-да маъносиз сўзим,
Шўх жилғалар жилдираган он.
Қўмсайман, мен қизиган юзим
Қор сувида юваман қачон?!

Мана шундай қўмсайман сени,
Қордай маъюс, йироқ кетган дўст.
Қолганида чироқлар сўниб
Излаб-излаб топмаганда кўз.

Олган ором, тинчимни маним
Ёзмаганим жавобсиз хатлар.
Ўз қўл силтаб ташлаб кетганим
Ўша сокин, ўтсиз суҳбатлар.

Бўлиб қолди бари бир тугун
Тушмай сенинг — оқ, қор йўлига.
Ғамнокроқман ундан-да бугун
Тушунмайин жилға тилига.

Мен қор билан хайрлашдим бугун..
1975 йил 8 март

* * *

Мен қуёшнинг чиқишини кузатганман,
Тепаликка чиқиб олиб тонг маҳали.
Ол шафаққа интилиб қўл узатганман,
Унинг чиндан мафтуниман ҳали-ҳали.

Меҳр қўйдим сенга ҳам шу шафақ мисол,
Ва талпиндим унга талпинганимсимон.
Ҳамон қўлим узатилган, турибман лол,
Талпинаман, аммо етолмайман ҳамон.
1974 йил 17 февраль

ШУКУР, ТАҒИН МАКТУБИНГИЗ...

Шукур, тағин мактубингиз бизни йўқлайдир,
Алҳол, кўклам шамоллари кўнглим тўқлайди.
Ёзибсизки (кўнглим дардин сезмаяпсиз сиз,
Наҳот, тоғ-тош уйғонганда юрак ухлайди.)

Сезмас бўлса бу юракка ўтлар тушсин, ўт,
Саратонда саҳроларда чўқисин бургут,
Ризқ косамни ярим қилиб ичмоқ истамам,
Танҳо юрак синиқ, ярим, бўлмагайдур бут.

Янги чиққан тилим-тилим ойлар қўлларим,
Бегим, ўтар йўлингизни бойлар қўлларим.
Мактубингиз баргдай титроқ кўксимга босиб,
Соғинчингиз юрагимга жойлар қўлларим.

Буни Сизга қандай айтай, ёзайин қандай,
Кўк куртаклар дилимда ҳам бўртаётгандай.
Бир зангори ўтлар билан тўладир бағрим,
Бир зангори ўтлар дилим ўртаётгандай!

Бугун ўт билан ўйнашмоқ ҳаваси бошқа,
Зангор дарё бўлиб тошмоқ ҳаваси бошқа.
Умр бўйи шошилсак ҳам қайга, кимгадир,
Бугун Сизни кутиб шошмоқ ҳаваси бошқа.

Шукур, тағин мактубингиз бизни йўқлайдир...
1974 йил 17 февраль

* * *

Кутдим, кутдим, келмадинг 6у кун,
Умид қилдим эртанги кундан.
Эртанги кун топмоқда якун,
Аммо ҳамон дарак йўқ сендан.

Туни бўйи мижжа қоқмайин,
Яна кутдим эртанги кунни.
Сипқорарлар кимлар ишқ майин,
Кимлар чапдаст, тўкмоқда уни.

Сендан эса на хабар, на хат,
Тун ё тонгда келмайди менга.
Тугаб борар мендаги тоқат,
Ўчми, надир олар аланга.

Нега, жимсан... Тоза ишқ номин
Ўпиб мен кўз тиндиргим келди.
Нега жимсан, қайноқ ишқ жомин
Тошга отиб синдиргим келди.
Нега жимсан...
1974 йил 13 апрель

ҚЎЛЛАРИМГА ИШОНИБ...

Бугун қўлим ҳақида куйлагим келиб қолди,
Шу хамир қорадиган икки қўлим ҳақида.
Шу ўтин ёрадиган эркаги йўқ чоғида,
Икки қўлимга қараб бугун хаёлга толдим.

Хаёлчан, қўлларимни аста ўпиб қўйдим мен,
Секинроқ айтасизми унинг меҳнаткашлигин.
У бетиним ишлади, читу атлас кийдим мен,
У ишлади тарқатиб дилдаги бор ғашлигим.

Кичик ариқчалардай томирларда оқар қон,
Юзларчадир, эҳтимол, томирларимнинг сони.
Балки шулар заптидан танамга сиғишмай жон,
Ишимга ошиқаман, ол тонг билан уйғониб.

Кўклам сувлари оқар менинг томирларимда,
Унда қушлар чуғурлаб олар одам ҳушини.
Тонг. Қуёш уйқусираб дарчамдан кирган дамда
Қўлларим уйғонади соғиниб ўз ишини.

Кафтин кетмонсоп уриб, у уруғ сочмас экан,
Ернинг қай бир парчаси йўқотмасми кўклигин?
Талпинчоқ болакайга у қучоқ очмас экан,
Оламни тор қилмасми гўдакнинг ўксиклиги?

Бола кўз-қошин силаб юмшоқ, майин тортар ул,
Болакайим, кел, сени икки қўлим соғинди.
У сочган уруғлардан буғдой дони бўлди мўл,
Буғдой шопирмоқликдан тинмайдиган чоғ энди.

Бир палак бошлагандим ҳали бола чоғдаёқ,
Хдмон унга кўз нурим тўкиб бораётибман.
Ҳаёт гоҳ бошим силаб, гоҳ кифтга қўяр оёқ,
Қорли, қуёшли кунни тикиб бораётибман.

Гар қувонч бош силаса, кўксимга босиб ғолиб,
Қўлим қўл келар менга, шукрона айтмоқ пайти.
Ғам оёқ қўйса агар елкадан чапдаст олиб,
Жарга итқитиб, қўлнинг ишга тушишин айтинг?!

Чақалоқ-ей, чақалоқ монанд бўлар қуёшга,
Қўл «байрам», — дер гўдакка кўйлак тикар чоғини.
Аммо ёзиб бўларми, мусибат тошиб бошга,
Кафан ёпган чоғдаги икки қўл титроғини.

Тикиб бораётибман, узун олиб қатимни,
Жафокаш қўл умри ҳам шундай узун бўлгуси.
Хамир, лой, қонни бирдай қорган қўл журъатини
Бугунгидан ҳам янгроқ олқишлайди келгуси.

Қўлларим, учаётган икки учирма қушим,
Минглаб қуш тўдасига қўшилдингиз тонг билан.
Минглаб қуш парвозига бу тонг менинг олқишим,
Минглаб қуш парвозининг сурони бўлар баланд.

«Мен ҳалол яшайман», — деб тамом комил иймоним,
Икки қўлим — учирган қушларимга инониб.
1974 йил 13 апрель

КЕКСА АЁЛ ЎЙЛАРИ

Деразамда олча гуллай бошлади оппоқ,
Дафтаримда турналардай тизилар ҳарфлар.
Новдаларга сезилмайин бу сафоли чоғ
Оқ гул бўлиб қўнаяпти кўкламги зарблар.

Юрагимнинг зарблари ҳам тезланди чоғи,
Ё кўкламги шаршаралар кирдими унга.
Сархуш-сархуш оҳангларга тўлар қучоғим,
Кўксим торлик қилаяпти тошқин, тўлқинга.

Кўклам қайтди, қайтди юртга тўлқин, куртак, гул,
Мен ҳам бола чоғларимга бораман қайтиб.
Манглайидан ўп кўкламни, боладай кўнгил,
Қирларга чоп беғуборлик қўшиғин айтиб.

Ким айтса ҳам бекор гап бу — чўкаётганим,
Бу тонг олча ёнида қад тикладим бўй-бўй.
Ёлғон, йиллар сочларимни тўкаётгани,
Бари ёлғон — сўнгги йиллар қаритгани ўй.

Мен кўкламни дилим билан кўраман бахам
Ва ўзимнинг кўклигимга қайта оламан.
Сочим олча гулидай оқ оқарганда ҳам —
Кўклам чоғи шўх қизалоқ бўлиб қоламан.

Деразамда олча гуллай бошлади оппоқ...
1974 йил 24 май

УМРИМ – ЛАҲЗА

Инсон умри гоят қисқадир,
Мангуликка қиёсан лаҳза.
Шу умрни қилай деб қадр,
Солгим келар кўнглимга ларза.

Англаб етгим келади жим, жим,
Менинг ўзим кимман, нимаман,
Жимирлатиб тўлқинни сим-сим,
Қаёққа йўл олган кемаман?

Ўз-ўзимни таниб улгурай,
Тафаккурим қодирдир нега?
Ўз қалбимни очиб мен кирай,
Ўз боғимга бўлай мен эга.

Қидираркан ўзингни толиб,
Чопмоқ керак, толиқмай чопмоқ.
Ишонч келар бунга кеч қолиб,
Бунча қийин ўзингни топмоқ?

Мен туғилиб яшабманки то,
Хил-хил оханг тинглаб турибман.
Куйим топсам янграгай дунё,
Шу куйимни излаб юрибман.

Умрим лаҳза, билмай тинимни
Гуррос солиб худди гулдурак,
Излаб, топиб, яратганимни
Шу лаҳзага жойлашим керак.
1975 йил 6 март

* * *

Оқарган бошларида минг хаёл, минг хил режа,
Ўй суриб ўтказурлар тоғлар умрнинг йилларин.
Бизнинг бобокалонлар тоғларга ўхшар, ажаб,
Кўзлари кўпни кўрган, сукут сакдар тиллари.

Ирмоқчалар сўзлар ер, осмондаги юддуздан,
Кўрган-кўрмаганларин тўқиб ҳуда-беҳуда.
Ирмоқни тинглаб туриб ўзни тияман сўздан,
Улар сўзамолликда бизларга ўхшар жуда.
1975 йил 7 май





- «БОБО ҚУЁШ» ТЎПЛАМИДАН -
(1977)

Сиздай содиқ дўстни алдамайман, йўқ,
Ишонинг, бу йўллар тушмас бир изга.
Кўксимга қачондир текканди бир ўқ,
Ярадор қалб билан бормайман Сизга.

* * *

Ҳавас, нафрат, орзу, умид қоришиб,
Югуртирар мени ёмғирда, дўлда.
Аста-аста осмон келар ёришиб,
Аста-аста қорлар эрийди йўлда.

Ва тупроққа сингар сувлар бенишон —
Биз сўз қолмас ёмғйр ёзгани — хатдан.
Бу йўллардан ўтажакман мен, ишон,
Минг қоқилиб бўлса ҳамки, албатта.

Доим жамбил ҳидин уфурмас сабо,
Гоҳо бўрон қулатай дер устунни.
Ёмғир, дўлда юрсам беҳол, шалаббо,
Кун нурида қуритаман устимни.

Яна ҳавас, яна нафрат қийнайдир,
Қасдма-қасди кўксим тутиб мен баланд
Кетажакман, қайғу-қувонч қўш найдир,
Қўш қўбизчи шундай кетар мен билан.
1974 йил 13 май

* * *

Ишонинг, кўзимни то тупроқ босиб —
Қолгунча Сизники бўлмайман десам.
Аммо Сиз ҳеч кимга қилмайсиз насиб,
Ҳеч кимга бермайман, ичганман қасам.

Сиз менинг бошимда бўлмайсиз паноҳ,
Исина олмайсиз дилим ўтидан.
Бошқа аёл деб ҳам чеколмайсиз «оҳ»,
Йўлга тушолмайсиз ўзга кетидан.

Оёқларингизда занжир борлиги —
Бир менга, бир Сизга аён ҳақиқат.
Мен тунда кимдир деб куйиб борлиғим —
Тонгда ўзи келса этганимдай рад.

Худди мен дунёда доим кимдир кам —
Беадоғ ҳижрондан юрсам-да безиб.
Кимдир чорлаганда босолмай қадам,
Занжирбанд эканим қолгандай сезиб...
1976 йил 11 апрель

* * *

Эй, курашаётган йигит,
Кўзларингни мендан ол.
Юрагингда гурласин ўт,
Гурлаб сийласин иқбол.

Ақлсизлик қилар юрак,
Хаёлингни бўлмагин.
Рақиб қилмасин чирпирак,
Тирик туриб ўлмагин.

Сен алп бобом бир туёғи —
Алпим руҳи майдонда.
Елканг ерга теккан чоғи
Қиёматдир жаҳонда.

Сени кўргунча мағлуб, хор,
Кўр қилгум мен кўзимни.
Ясаб чилвир сочимдан дор
Осиб қўйгум ўзимни.

Бошқа гапни ортиқча бил,
Бўш келмагин, жон тўрам.
Ғолиб келсанг дилим-ку дил,
Келсанг, бергум, жон сўраб...
1974 йил 2 май

* * *

Оқил оға , ақлингизга
Бунча ҳам тан бермадим.
Сиз курашни қиляпсиз-ку
Кўнглингизнинг эрмаги.

Нечун тенгни тенги билан
Туширмайсиз майдонга.
Кимни сийлаб пасту баланд,
Кимни қўйиб армонга.

Мурти энди сабза урган
Жовдираган шу полвон,
Тенгми наъра тортиб турган
Шу давангир, девсимон —

Паҳлавонга. Чиқарган от,
Лек билмас ор, номус не?
Болакайни йиқитиб шод,
«Рақибимни енгдим», деб.

Бугун яшнар, эрта сўлиб
Бу хил полвон юзтубан.
Турмасангиз холис бўлиб,
Майдон аро — сиз тубан.
1974 йил 2 май

ФИКР

Инсоф билан айтсам, умр кўнгилли кечар,
Қиш қорлари ҳеч нарсани кетмади ёпиб.
Ишқми, уни мен тўсатдан йўқотдим кеча,
Ҳечқиси йўқ, эрта биров олади топиб.

Оз бўлганми азал инсон йўқотмишлари,
Йўқолганлар топилдиқлар ўрнига ўтган.
Юлдузлар бу аждодларнинг ширин тушлари,
Чақ-чақ қуёш кулгусидир бўғзида кетган.

Бу дунёга келиб менинг топганим ҳам мўл,
Мен сўз топдим, фикр топдим, бу ҳам балки бахт.
Нодиранинг хаёлидан кечган балки ул,
Балки Машраб айтаман деб тополмаган вақт.

Бу фикрга қурбон бўлай, бу фикрга қул,
Қоним билан кўчирайин мен уни оққа.
Нодиранинг хаёлидан кечган бўлса ул,
Машраб вақт топмаган бўлса уни айтмоққа...
1976 йил 13 май

МЕН ЎЗИМНИНГ КЎЗИМ БИЛАН КЎРМОҚ ИСТАЙМАН

Менсиз халқ тўлиқ эмас.
А. Платонов.

Юзининг бир ёни қора, бир ёни оппоқ,
Дунё қувонч-ҳасратига юрагим тўлиб,
Қачон унинг юзларида қолмайди деб доғ,
Яшаяпман унга гирдикапалак бўлиб.

Мен-ку қаттиқ ишонаман, бўлар шундай ҳол —
Бутунича оқаради дунёнинг юзи.
Энди ўн еттига кирган дуркун қиз мисол
Суқ киргудай тозаланар дунёнинг туси.

Мен-ку қаттиқ ишонаман,
Аммо бу қачон
Қандай қўллар оқлашади рухсорин унинг.
Менинг замондошларимми шу, қийнашиб жон,
Кечиб, кесиб бораётган аччиқ тутунни.

Тушмаётган бўлса ҳамки бу оқлаш осон —
Биз туташиб ёнаяпмиз гурлаган ўтда.
«Оқлайман», — деб қамоқларда одамлар бесон,
«Оқлайман», — деб қанча жонлар борар тобутда.

Оқлаш учун ҳали кўп, о, бизлар учун иш —
Ёлғиз тўпдан, пулемётдан бизни отмаслар.
Тўплар тинган жойларда ҳам гоҳида ғиш-ғиш —
Кўз, сўз билан отиб юрар бадфеъл, бадмастлар.

Қачон бу кенг дунёмизнинг тўрт бурчида ҳам,
Бирор етим қўлин чўзиб сўрамайди нон.
Қачон мард ўғлоннинг бошин эгиб, қилиб хам —
Севгилиси ташлаб кетмас, йиғлатмас нолон.

Одамзодга қачон келар шундай бахтли йил,
Ки луғатидан ўчирар «уруш» сўзини.
Ерда қайноқ булоқ бўлар қачон барча дил —
Қачон бевақт қурум босмас диллар кўзини.

Қачон бир гули очилмай оҳ урмайди қиз,
Яшар гуллар, қушлар билан иноқ, қувишиб?
Қачон айрилиқ сўзини тушунмаймиз биз —
Ва «айрилдик», деб ёзмаймиз титроққа тушиб.

Мен-ку қаттиқ ишонаман, келар шундай он,
Аммо қачон, безовтаман қолмаса деб кеч.
Унга қадар тиним билмас, мен-да кичик жон,
Унга қадар катта бахт ҳам бермайди тутқич.

Мен ўз оч кўзларим билан кўрмоқ истайман,
Ардоқламоқ истайман, балқ, кўзларимда балқ.
Мен кетганимдан сўнг келса у кунлар оқ, шан —
Бир кишига камаяди уни севган халқ.

Мен ўз оч кўзларим билан кўрмоқ истайман
Бутунича оппоқ бўлган дунё юзини...
1976 йил 30 май

ЎРТОҚЛАРИМ

Кетсам олдин мен кетай.
Владимир Соколов.

Ўртоқларим, менинг ёшлик жигарбандларим,
Бугун ногоҳ юрак уриб, «қанисиз» дейман.
Ўтган ҳар кунимга туташ банду бандларим,
Сиз қайдасиз, бу кун сизнинг ғамингиз ейман.

Ўртоқларим, бир даврага йиғилайлик, бас,
Бир нафасга йиғилайлик ҳеч бўлмаганда.
Бугун ҳатто юлдузларга етганида даст —
Шу юлдузлар суҳбатини биз қилиб канда,

Бир нафас бир-биримизга ажратайлик вақт —
Бир нафасга тўйиб-тўйиб тикилишайлик.
Йиллар қилиб қўймадими бизни кўр, карахт —
Чиқиб олган чўққилардан бир дам тушайлик.

Пастни кузатар экансан, чўққидан туриб,
Чумолидай кўринади дуп-дуруст одам.
Бир нафасга сирлашайлик ёнма-ён юриб,
Тамом-тамом унутилсин серғавғо олам.

Айтгил, Усмон, бахтинг сени сийлаётирми,
Мукаррама, сен дўстларни янги уйда кут.
Ўғил билан қутлаймизми бугун Ботирни?
Одил қани, Одил қани? Жавоб йўқ. Сукут.

Қани Одил, бошлар эгик, тортажакмиз «уҳ»,
Жингалак соч, қора кўзли шўх йигит қани?
Дўстлар, чорланг даврамизга қўшилсин у руҳ,
Бизлар билан куйлагани, қаҳ-қаҳ отгани.

Давра нурай бошладими, йўқ-йўқ, нурамас,
Қани, куйланг, билинмасин Одилнинг ўрни.
Сочимизга қор ёғса гар курак курамас,
Шўр ёшимиз ўчиролмас изтироб, қўрни.

Бир дарахти қуласа ҳам аламзада боғ,
Бир дўстни йўқотиб биз ҳам «оҳ»лар урамиз.
Даврамизни тўлдира қол, кеч қолган ўртоқ, —
Бир майизни қирққа бўлиб баҳам кўрамиз.

Ўртоқларим, шодмон қўшиқ бошлайлик энди,
Шодмон қўшиқ сели ювсин диллар зангини.
Азал-абад ғам-андуҳни шод қўшиқ енгди —
Мен чизайин чизиб бўлмас қувонч рангини.

Ўртоқларим, бошингизда сўнмасин қуёш,
Барчангизни толе суйсин, бахт қолмасин кеч.
Бирингизнинг ғамингизда кўзга олиб ёш —
Куяр дамга дуч келмайин, дуч келмайин ҳеч.

Ўртоқларим, ҳар бирингиз мен суянган тоғ,
Дўст деганда жон бермоққа фикрим мутлақдир.
Кетар бўлсам мен олдинроқ кетайин, бироқ,
Дўстларимнинг қора кунин кўрсатма, тақдир.

Ўртоқларим, менинг ёшлик жигарбандларим.
1976 йил 12 июнь

БОБО ҚУЁШ

Яшарканмиз, биз бировга жон бермоққа шай,
Бировларга ҳайф кўрамиз ҳатто сомонни.
Биргина сен, бобогинам, қуёшим, бирдай
Меҳринг билан иситасан яхши, ёмонни.

Хоҳ кўклам сувидай тошқин, хоҳи бўлсин без,
Ҳеч кимсани четлатмасдан узатиб ёруғ,
Ҳатто қотил сўнг нафасда кўзин юмган кез
Чеҳрасидан нурларингни тутмайсан дариғ.

Ҳақу ноҳақ сендан бирдай кетарлар рози,
Балки шундан сендаги бу умрбоқийлик.
Бунча меҳр кўтаролмас менинг тарозим,
Кечир, қўлимдан келмайди бу хил сахийлик.

Нураш, кураш, ғавғолардан кетмасдан тўйиб
Айланасан, ер қутулар зулмат, балодан.
Балки шундан сенга ўчмас ўт бериб қўйиб,
Маконингни яратмишлар арши аълода.

Сен аршингда куйлармишсан, ярқираб, тўлиб,
«Нурим бирдай тақсимлайман тупроққа, тошга.
Сен бировга бирни берсанг, қайтар ўн бўлиб»,
Йўқ, қуёшим, бунда сенинг йўриғинг бошқа.

Бобо, агар сен тахтингдан тушсанг эди бир,
Марду номард орасида яшаб кўрсайдинг,
Сен уларга баб-баробар улашмасдинг нур,
Балки ғазаб билан нуринг олардинг қайтиб.

Уларга шавқ, орзу эмиш қазимоқлик чоҳ
Ва дунёни бир қоғоздай ғижимлаб йиртмоқ.
Ҳатто сендай олтин бошга, бобожон, гоҳ-гоҳ,
«Зора илинса», — деб ташлаб туришар сиртмоқ.

Илож топса ердан тутун, қутқуни йўллаб,
Сақлардилар тўлин ойни бир умр доғлик.
Йўлин топса ўз атомин ўзига қўллаб,
Эйнштейнни қилардилар улар бир ёқлик.

Хиросима шу қўлларда кул бўлди ахир,
Болалари кулда ўсди мажруҳ ва ўксик.
Важ топилса ҳатто сени олишиб «асир»,
Бобо қуёш, соқолингдан қолмасди бир тук.

Ўқи етса сени отиб биринчи галда,
Изғирдилар қаро тунда бўридай улиб.
Яхшиямки, ўқ етмас сен — донишманд чолга,
Йўқса меҳринг қўшиғини қўярди бўлиб.

Бундайларга бирни берсанг қилмай қаноат,
Ўйлай бошлар: «Иккисини ўзи олди-ёв».
Шундан, бобо, ўртачароқ бизларда тоқат,
Шундан, бобо, ердагилар сув билан олов.

Булар заминдаги баъзи ҳангома гаплар,
Батафсилроқ ёзсанг улар сиғмайди шеърга.
Сен юксаксан, юксакда йўқ аччиқ алафлар,
Сен, бобожон, фақат меҳринг сочавер ерга.
1970 йил 8 март

* * *

Бир мактуб сингари хотирамни мен
Ўчириб-ўчириб яшаётибман.
Дилимни ўртаган армон, ғамни мен
Қоғозга кўчириб яшаётибман.

...Сиримни яширмай тўкдим мен тунга,
Тун бўйи йиғлаган бўлса ҳам байтим.
Кундуз ёниб-излаб келганда унга
«Вақтида айрилдик, яхши», деб айтдим.

Тун бўйи кўзимдан аччиқ ёш сизиб,
Безабон армондан ўқисам ҳам дарс,
Тонгда у келганда «Уйқумни бузиб...
Тағин Сиз!..» юзига эшик ёпдим қарс.

«Барибир эшикни очолмас биров,
Келаман», — жимлик... сўнг йилларки мушкул.
Энди у келгунча сочимга қиров —
Қор ёғар, сўнг таний олармикин ул...

Қоплагани учун бир зум кўзни хоб —
Балки умрим бўйи берурман жавоб.
1975 йил 10 октпябрь

* * *

Ким яшаган бўлса бўрон билан қасдма-қасд,
Қишнинг қаҳри, қуюнига ўрганса тани,
Кўклам, боғлар жимжитлиги унга татимас,
Сезмайди ҳам совуқ вужуд иссиқ ўтганин.

Жажжи қушим, сен ҳам бекор ўртайсан бағир,
Куйинг ширин, аммо менга чучмалдир тоти.
Куйинг англаш менга унча ўнғаймас ахир,
Бу соҳада кўпдан ўчган хату саводим.

Жажжи қушим, сен куйингни қушларга куйла,
Боғдан чиқмасларга куйла, йил — ўн икки ой.
Менга чопмоқ — тақдир, ҳаёт — айлана бўйлаб
Гоҳ ўқдай тик, гоҳ эгилиб бамисоли ёй.

Йўлга чиқма, сен мен билан чопа олмассан,
Қола қолгин, бўлма энди гирдикапалак,
Мендай бетинчликдан тинчлик топа олмассан,
Менга ўртоқ қуюн сени қилгуси ҳалок.

Бу ҳаётда, қушгинам, биз қўшилмас зарра
Менга — абад чопмоқ, сенга — боғ аро сайр,
Куйларингни қайта-қайта тинглаб минг карра
Бир сирингни анғламадим, қушим, энди хайр!

Менинг куйим ғоят аччиқ, тахирдир, ичма,
Сенинг куйинг ортиқ ширин, чучмалдир, чучмал!
1975 йил 17 декабрь

* * *

Ўз эгик бошимни кўтармай туриб,
Яшаркан эгилган бошларни силаб,
Бугун Сизга келдим ўзим бош уриб,
Бугун мен турибман меҳрингиз тилаб.

Минг дардимдан бирин сололсам хатга,
Бор шодон умримга тортади чизиқ.
Қачонлардир менга зар бўлган бахтга
Бугун ўзим зормен, қўлларим чўзиқ...
1976 йил 5 май

* * *

Мен кетиб бораман, қорамтир само,
Қувлашиб ўйноқи шамоллар билан.
Тақдиримда минги аралаш, аммо
Бири ечилмаган саволлар билан.

Мен кетиб бораман, ёришади кўк,
Ногаҳонда овоз... нега бўшашдим.
Чақирманг, ортимга қайтолмайман, йўқ,
Чақирманг, йўқ эса қайтгудай шашдим.

Мен Сиз чорлаган пайт ожизман, айтдим,
Кетсам ҳам қулоғим, кўзим беркитиб,
Қайтмасам, юрганим йўлим унмайди.
Қайтсам, келолмайман Сизга ҳам етиб.

Гарчанд Сиз сиғинган шоҳман, пирман мен,
Аро йўлда қолиб адодирман мен.
1976 йил 2 март

* * *

Мен Сизни алдашни кўрмайман раво,
Тушунинг, шу ўзи мен учун басдир.
Сезаман, мендаги бу дард — бедаво,
Истаганим билан бу ишқ сўнмасдир.

Мен Сизни алдашни кўрмайман раво,
Эҳтиёж сезмайман ортиқ тиракка,
Мен учун қачондир куйланган наво,
Эндиги наволар сиғмас юракка.

Сиздай содиқ дўстни алдамайман, йўқ,
Ишонинг, бу йўллар тушмас бир изга.
Кўксимга қачондир текканди бир ўқ,
Ярадор қалб билан бормайман Сизга.
1976 йил 11 апрель

СУРАТ

Тан оламан, дил, қўлимдан кўп нарса кетди,
Мен ишонган тоғлар ҳам гоҳ кетдилар нураб.
Қиш қорлари кўп изларни кўмди, беркитди,
Кўзларимдан кетмай қолди ёлғиз шу сурат.

Мана бу — Сиз, папиросни асабий эзиб,
Туриб қолган, кўзларида тўзғиган тўзим.
Буниси шўртак бир таъмни лабида сезиб —
Маъюс, Сиздан кетаётган менман, мен — ўзим.
1976 йил 13 май

* * *

Ажралишдик, кўтар бошинг,
Кўзларингда нега ғам?
Мардим, тўкма кўзинг ёшин,
Томчисига арзимам.

Не кун солдинг сен бошимга,
Бу қандай ишқ, қай фироқ?
Арзимайсан кўз ёшимга,
Мен ҳам йиғлайман бироқ.
1976 йил 14 май

АЛВИДО ДЕНГ

Алвидо денг, алвидолар айтинг сўнгги бор,
Кўзингизни юмиб, кейин мендан буринг юз.
Тоқатим тоқ, боғингиздан учаяпман, ёр,
Қарғамангиз, боғингизга келар бўлди куз.

Мен билмайман, тушган йўлим хатоми, хайрли,
Ростин ёзай тун зулмати ўраб келган чоқ,
Гарчанд тушмаган бўлсам ҳам бир лаҳза айру,
Бир лаҳза ҳам яшамадим сиз билан бироқ.

Сабаб бўлдим бағрингизга қўнган доғларга,
Бекор бўлди менга кўнгил қўйганларингиз.
Боғингизда мени кўриб, ўзга боғларга
Битта-битта учиб кетди суйганларингиз.

Ўша пайтлар бу ҳол менга туюлганди шон,
Сароб экан, тутар-тутмай излаб қолдим мен.
Бу сатрлар қуйиларкан бошга урар қон,
Сиздан совий-совий бугун музлаб қолдим мен!

Алвидо, ёр, тўкилмоқда тоқат деган жом,
Кетмоқ ишқи куйдирмоқда ўт бўлиб мани.
Алвидо, ёр, кўксингиздан ўчиринг тамом
Боғингизга янглиш қўниб учган қушчани.
1976 йил 16 май

ТУГАТИНГ, БАС, — ДЕДИМ

— Тугатинг, бас, — дедим, — Сиз қилдингиз бас,
Ортиқ ишқ ҳақида очмадингиз гап.
Ишонинг, у сўзлар меники эмас,
Мен, ахир, юрибман ишқимни чорлаб.

«Кетган тўлқин албат ортга қайтади»,
Ўзимга берурман таскину тўзим.
«Ўзи келиб тағин ишқин айтади»,
Ўзи келиб, аммо, келмайди ўзи...

Ишқ мени топганда бўлолмасман эл,
Сўнг ўзим топмасман, кўз ёшларим сел...
1976 йил 24 май

* * *

Қайларгадир ёзган эдим исмингни сенинг,
Қаерларга... кейин узоқ ўзим қидирдим.
Кўп тингладим жилғаларнинг шўх кулгусини,
Энди куртак очаётган боғларга кирдим.

«Сор бургут-ей, шиддатингга шиддат улансин —
Сенга ёзганмидим», десам дилимни доғлаб.
У дер: «Йўқ, йўқ, эслолмайман, унинг номин сен
Қанотимга ёзганинг йўқ», — кетар узоқлаб.

Толмабўйин оққушларни тутаман сўзга:
«Балки сизга ёзганман мен», — аҳволим кўриб,
Оққушлар дер: «Эслаб кўргин, ёзмадинг бизга —
Қайга ёзсанг ёзгансан сен паришон туриб».

Дарёларга савол ташлаб худдики қармоқ
Ойлаб кутиб, жавоб олмай топмадим изин.
Ерга айтсам, ер айтдики: «Тишлама бармоқ —
Ўчмас қилиб ёзганДингми номини ўзи?!»

Шунда-шунда сергак тортиб мен бўлдим тамом —
Ёғаётган суст қорларга ёзгандим сени.
Тўкилгудай чайқалганда кўнглимдаги жом,
Кўнглимдаги озорларга ёзгандим сени.

Ёзиб кетдим, йўл-йўлакай нигоҳим тушиб,
Ёт дилларнинг тасодифий ёр-ёрларига.
Бир бепарво шўхлик билан ёздим қизишиб
Бу дунёнинг ур-сур, гавжум бозорларига.

Энди, энди бари абас, берсам ҳамки тан —
Баъзан кўнгил тағин сени йўқласа бўзлаб,
Қори эриб кетган ердан излаб қоламан —
Тарқаб кетган бозорлардан қоламан излаб...

Қайларгадир ёзган эдим исмингни сенинг.
1976 йил 7 апрель

ЎҚ ҲАҚИДА ОЛТИ ШЕЪР

I

Йўқ, мен соғ қалб билан куйлаганим йўқ,
Дарди йўқ кўнгилнинг куйлаши қийин.
Кўксимга санчилди бир кун қизил ўқ,
Мен алвон қўшиқлар куйладим кейин.

Юролмадим доим кимнидир суйнб —
Бу кўнгил гоҳи бут, гоҳ чил-чил синди.
Сариқ ўқдан кўксим кетганди куйиб,
Ҳижрон қўшиқлари майсадай унди.

Кўзларимда ўтдай ёнмоқда башар,
Гарчанд мен — бир ўтдай сўнар ўткинчи.
Бу ўқлардан қолган қўшиқлар яшар —
Кўксим қаро ўқдан қолганда тинчиб.

II

Онам эгилиб нақ камон,
Отди, айланиб ўққа —
Учяпман, билмам қай томон —
Тунгами ё ёруққа.

Билганим «тегади шу ўқ»,
Онам ичгандир қасам.
Унда ортиқ бошқа ўқ йўқ,
Мен мўлжалга тегмасам.

III

Ошкор айтганларнинг кўкси бўлсин тоғ,
Ошкор айтганларга менинг ҳурматим.
Чорак аср яшаб номарднинг, бироқ,
Бир ошкор қилмишин кўрмадим.

Мен шоҳона базмга бораман кириб,
Чарх уриб, шоҳона қўшиқлар тўқиб.
Йўлда отмаса гар яшриниб бири,
Йўлда ўлдирмаса номарднинг ўқи.

IV

Ўзгаларга омад тилайман бу чоқ,
Ўзгалар синчиклаб отсин ўқини.
Овлаган қушидан кўнгли бўлиб тоғ,
Бошларида кўрай толе туғини.

Ўзим тан оламан юзга қон уриб,
Букилмас дилимни букиб, этиб ёй,
Арзимас қушларга ўқ отиб юриб,
Умримнинг ярмини бериб қўйдим бой.

V

Алданган ишончдир сенга теккан ўқ,
Ўқ — бу ўз қадрини топмаган қадр.
Аччиқ ўқ азобин бермасми тўлиқ —
Ёзганда юрагинг куймаган сатр.

Мен ҳам ҳорғин, ғолиб анча йўл юрдим,
Доим ҳам куйиниб куйламади тор.
Уч марта кўксимни синчиклаб кўрдим —
Ярадор, ярадор, тағин ярадор...

VI

Яна у кўксимга учар худди ўқ,
Яна у мен учун далли-девона.
Унинг санчилмоғи учун бўш жой йўқ,
Буни унга Сен айт, ҳаёт, эй Она!

Мен шеърга айтаман кўксимдаги сир,
Сонсиз яралардан сачраганда қон.
Кўксимга қанча ўқ сингиб кетгандир,
Кўксимда қанча ўқ бўлгандир қурбон.
1976 йил 3 май

АЛЛАҚАЧОН УНУТГАНМАН...

Аллақачон унутганман бари-барини,
«Аллақачон» алдайман мен ўзимни-ўзим.
Ортда қолган муҳаббатнинг қўшиқларини
Эслама, деб ўз-ўзимга тилайман тўзим.

Эслаб қолсам, тоқатларим — тўзиган бир пат,
Эгилган ёйга айланар бўй-бўй қоматим.
Эсласам, бу ёруғ дунё — бўм-бўш бир хилқат,
Бир ггул бўлар эътиқодим, бахтим, омадим.

Кулгуларим кинояси зарра сезилмас,
«Аллақачон унутганман»... қаҳ-қаҳ ураман.
Ҳижроннинг талх шаробидан ортиқ сархуш, маст,
Бахтлилардан бахтиёрроқ яшнаб юраман.

Аллақачон унутганман, унутган маъқул.
1976 йил 11 апрель

* * *

Сизга ишқим, Сизга қарғишим,
Ўзга излаб мендан топмас из,
Бу дунёда менинг бор ишим —
Сизга тушди, бир Сизга ёлғиз.

Адашдим-да ёлғонга йўйдим —
Ишқингизни, қўл силқдим, «бекор!»
Шошиб ғурур гултожин кийдим,
Энди бошдан олиб қўймоқ ор.

Энди дунё ишин қарангки,
Ишқ ортидан қул бўлармиш шоҳ.
«Унутдим», деб сарғаяр рангим,
«Севмайман» деб жим чекаман оҳ.

Сиз деганда мен синмас торман
Кута-кута кўзим йўл ўйиб,
Умрим бўйи қарғаб ўтарман —
Умрим бўйи жонимда суйиб.

Гарчанд ҳижрон талхдан-талх майдир,
Мен ичардим, бўлганда ҳам қон.
Қарғишларим Сизни ургайдир,
Соғинчларим сақлайдир омон.
1976 йил 24 май

* * *

Қайдан ҳам йўлимда келгандингиз дуч,
Айқаш-уйқаш қилиб ўнгу рўёни.
Топдим, Сиз, ёлғиз Сиз, қолган дунё пуч,
Йўқотдим, қайтадан кўрдим дунёни.

Қайта кўрсам кўзим куйиб кетар, чин,
Армон тўлқинлари кетгайдир кўмиб.
Қайта Сизни кўриб қолмаслик учун
Кетяпман умрбод кўзимни юмиб...
1976 йил 20 май

КЕЧИРИНГ...

Мен Сиздан сўрайман бу кеч кечирим,
Ҳижрон бўлганим-чун бўлмайин висол.
Гарчанд умрингизни тонги, кечини —
Аралаш қилдим мен карталар мисол.

Ўйлайсизми, мени қилди деб атай,
Сизга бурилмасдан кетганим-чун тик.
Мен дардли кўксимни ёриб кўрсатай —
Борми унда Сизга зарра ёмонлик.

Гарчанд, оқлай олмас ўзин айбдор дил,
Ишонинг, сезмасдан қолдим мен у чоқ
Табиб бўлайин деб бўлганим қотил,
Малҳам бўлайин деб урганим пичоқ.

Беаёв ишқингиз ўтин ўчирдим.
Кечира олсангиз агар, кечиринг.
1976 йил 20 май