Жонда қўйдум чирмаған мактубини ҳижрон аро,
Билман ул мактубдур ёхуд алифдур жон аро.

Нома эрмас эрдиким, бор эрди ул ҳирзул-амон
Ким, ғамим айш этти, еткач кулбайи аҳзон аро.

Риштайи олики, чирмаб эрди, очиб асрадим
Хунфишон кўз рагларидек дийдайи гирён аро.

Нотавон жисмим кўрунди заъфдин ул риштадек,
Баски тўлғанди ики кўзумдин оққан қон аро.

Гарчи жонондин азиз эрмас, эрур жондин азиз
Ким, васила бўлди маҳзун жон била жонон аро.

Руқъайи эҳсондин, эй мунъим, гадо комини бер
Ким, бу янглиғ ганж топмас кимса бу вайрон аро.

Эй Навоий, номайи мақсуд етти хушдил ўл
Ким, хати озодлиғ будир ғами ҳижрон аро.

Алишер Навоийнинг "НАВОДИР УШ-ШАБОБ"даги ғазали юракларни ҳиссиёт билан тўлдирувчи ижодий асарларидан биридир. Унда ҳижрон дарди, умид ва васила орқали мақсадга етишга бўлган интилиш шигри ифода топган. Келинг, ғазални батафсил шарҳлаб чиқамиз:

Жонда қўйдум чирмаган мактубини ҳижрон аро,
Билман ул мактубдур ёхуд алифдур жон аро.  
Ҳижронда ёзилган мактуб (хат) ҳажв қилинади, яъни у қалб учун қимматли ва буюк аҳамиятга эга бўлиб, алиф ҳарфидек (Ислом адабиётида "алиф" Аллоҳнинг зикри ва яқинлик рамзи бўлиши мумкин) чиройли ва кучли маънога эга.  
Шарҳ: Ушбу байтда ҳижрон азоби, мактубнинг нафақат мантиқий, балки маънавий ва қалб учун аҳамиятлилигини таъкидлайди. Хат ошиқ учун ҳаётдан муҳим бўлиб кўринади.

Нома эрмас эрдиким, бор эрди ул ҳирзул-амон,
Ким, ғамим айш этти, еткач кулбайи аҳзон аро.  
Мактуб оддий нома эмас, у қўриқчи каби сақланадиган қимматли нарсадир. У етганидан сўнг, ғамхонада (кулбайи аҳзон) ғамларга берилаётган қалб айшга етди.  

Шарҳ: Мухлисликдаги мактуб — қалбни доимий ғамдан қутқарувчи восита сифатида тасвирланган. У ҳижроннинг оғирлигини енгиллатувчи рамз сифатида ифода топган.

Риштайи олики, чирмаб эрди, очиб асрадим,
Хунфишон кўз рагларидек дийдайи гирён аро.  
Мактубнинг иплари худди гирён (ёйлаётган) кўзларнинг томирларига ўхшаб тарқалиб, уни эҳтиёткорлик билан сақлаб қўйилган.  
Шарҳ: Ошиқ мактубни жуда эҳтиёт билан сақлайди, унинг ҳар бир ипида ҳиссиёт бор. Бу ҳолатда мактуб кўз ёшлари билан уйғунликдаги азоб ва умид рамзи бўлиб хизмат қилади.

Нотавон жисмим кўрунди заъфдин ул риштадек,
Баски тўлғанди ики кўзумдин оққан қон аро.  
Иплар заиф бўлгани каби ошиқнинг жисми ҳам заъф ичида. Уни тушунарсиз ҳолга келтирган иккала кўзидан оққан қон.  
Шарҳ: Ошиқ ҳижрондан шунчалик азобланадики, унинг жисми ҳам шу дардни акс эттиради. Бу қонли ёшлардан ясалган тасвирдир.

Гарчи жонондин азиз эрмас, эрур жондин азиз,
Ким, васила бўлди маҳзун жон била жонон аро.  
Гарчанд бу мактуб севгилидан қимматли бўлмаса-да, у жондан ҳам қимматлидир, чунки у маҳзун ошиқ билан жонон ўртасида восита бўлди.  
Шарҳ: Бу ерда мактуб муҳаббатдаги воситачи сифатида тасвирланади. Унинг қимматлиги ошиқнинг қалби учун чексиз аҳамиятга эга.

Руқъайи эҳсондин, эй мунъим, гадо комини бер,
Ким, бу янглиғ ганж топмас кимса бу вайрон аро.  
Эй сахий, гадонинг (фақир ошиқнинг) муродини адо эт, чунки бу вайрона (дунё) ичида бундай ғазна фақат сендан келади.  
Шарҳ: Ошиқ ўз муродини фақат жонондан кутади. Унинг эътибори ва меҳри дунёдаги энг катта бойликдир.

Эй Навоий, номайи мақсуд етти хушдил ўл,
Ким, хати озодлиғ будир ғами ҳижрон аро.  
Эй Навоий, мақсадга етган мактуб сени хушдил қилди, чунки у ҳижрон ғамидан озодликнинг рамзи эди.  

Шарҳ: Ғазал охирида Навоий ҳижрон ғамидан қутулиш учун мактубни маънавий озодлик ва бахт манбаи сифатида тасвирлайди.

Хулоса:
Ушбу ғазалда Алишер Навоий муҳаббат, ҳижрон азоби ва мактубнинг инсон қалбида тутган муҳим ўрнини ҳассос ва чуқур фалсафий усулда ифода этган. Мактуб васила сифатида муҳаббат ва ҳижрон орасидаги боғловчи рамз бўлиб хизмат қилади. Навоийнинг ўз она тилидаги юқори даражадаги бадиий услуби бу ғазалда яққол намоён бўлади.

Абу Муслим