МУДҲИШ ХОТИРА

Энди бу мудҳиш бир хотира…

Барвақт уйғондим, ҳарҳолда хона ёруғ, чамамда соат саккизлар бор эди. Фикрим тиниқлашиб, бирдан уйғондиму кỹзларимни катта очдим. У стол ёнида тỹппонча ушлаган ҳолда турарди. Уйғониб, қараб ётганимни у сезмади. Бир маҳал тỹппончанинг оғзини менга тỹғрилади. Кỹзимни юмиб, ỹзимни ухлаганга солдим.

У тỹшагимга яқинлашиб, тепамда туриб олди. Мен ҳамма нарсани эшитиб, сезиб ётардим: хонада ỹлик сукунат ҳукмрон, мен сукунатни ҳам эшитардим. Шу пайт титроқ бир ҳаракат сезилди -ỹзимни тутолмай кỹзларимни очдим. У тỹғри менга, кỹзларимга тикилиб турар, тỹппонча эса қарийб чаккамга тиралганди. Кỹзларимиз тỹқнашди. Нигоҳлар тỹқнашуви бир нафасдан ошмади. Ỹзимни мажбурлаб кỹзимни юмдим, энди нима бỹлса ҳам, қимир этмайман, деб бор қувватим билан ỹзимни мажбурладим.

Умуман баъзан шунақа бỹлиб туради, қаттиқ ухлаган одам бирдан кỹзини очади, ёстиқдан бошини кỹтаради, атрофга аланглайди-да, бир сония ỹтмай ҳушидан кетгандай бошини ёстиққа ташлаб, яна қаттиқ уйқуга кетади, уйғонгандан кейин сỹрасангиз, ҳеч нимани эсламайди. Нигоҳларимиз тỹқнашиб, чаккамдаги тỹппончани ҳис қилиб, бирдан кỹзимни чирт юмиб, қаттиқ уйқудаги одамдай қимир этмай қолганимда у ухлаётганимга, ҳеч нимани кỹрмаётганимга аниқ ишониши мумкин эди, чунки уйғоқ одамнинг мен кỹрганни кỹриб, бу дақиқада яна хотиржам кỹзларини юмиб ётишига ақл бовар қилмасди.

Ҳа, ақл бовар қилмасди. Аммо у ҳақиқатни билиши ҳам мумкин эди – бу фикр хаёлимга ỹша заҳоти урилди. О, инсон онгининг самовий қудратига минг-минг офарин – ярим лаҳзада бошимни қанча хаёллар, қанча ҳислар тỹлқини кезиб чиқди. Демак, бу ҳолда, ҳақиқатни билиб, айёрона кỹз юмиб ётганимни билган бỹлса (буни сезардим), унда мен ỹлимга тайёр эканим билан уни енгиб ташладим, энди қỹли қалтираши турган гап. Аввалги қатъийлиги эндиги таассуроти билан тỹқнашиб парчаланиши тайин. Чỹққидагиларни қандайдир куч пастга, тубсиз жарга тортиб туради, дейдилар. Назаримда тỹппончани қỹлга олишга улгуриш – жуда кỹп қотилликлар ёки ỹз-ỹзининг жонига қасд қилишларга сабаб бỹлади. Бу ҳам тубсиз жарлик, қиялиги қирқ беш градус, сирғанмаслик мумкин эмас, нимадир сизни муқаррар тепкини босишга ундайди. Аммо ҳамма нарсани  кỹрганим, унинг қỹлидан ỹлим топишга ризо эканимни билиш уни бу қияликда тутиб қола оларди…

Сукунат давом этарди, бирдан чаккамга, сочларимга совуқ темир тегди. “Жон сақлашингга имонинг комил эдими?” - деб сỹрашингиз мумкин. Худо олдида жавоб бергандай сизга ҳам тỹғрисини айтай: ҳеч қандай умидим йỹқ эди, юздан бир имконият билан тирик қолишимнигина билардим. Унда ỹлимга нима учун шай эдинг, дейсизми? У ҳолда сиз ҳам бир сỹроғимга жавоб беринг: суюкли маҳбубам чаккамга тỹппонча тирагандан кейин менга яшашнинг нима қизиғи қолар эди? Бундан ташқари  мен бутун вужудим билан бир нарсани аниқ ҳис қилиб ётардим: айни чоқда орамизда, кечаги қỹрқоқ билан, қỹрқоқлиги учун ỹртоқлари томонидан ҳайдалган ỹша қỹрқоқ билан унинг орасида кураш, ҳаёт-мамот жанги борарди. Мен буни билардим, агар ухламаётганимни фаҳмлаган бỹлса, у ҳам биларди.

Балки бундай бỹлмагандир, балки ỹша онда буларни ỹйламагандирман, аммо булар фикрдан ỹтмаса ҳам юз бериши лозим эди, чунки шундан кейин ҳаётимнинг ҳар бир соати шу хаёллар билан банд бỹлди.

Энди сиз «нима учун уни ёвузликдан асраб қолмадинг?»- деган саволни беришингиз мумкин. О, кейинчалик мен бу лаҳзани ҳар эслаганимда, этим музлаб, бу саволни ỹзимга-ỹзим минг марталаб берганман. Унда қалбим мавҳум бир умидсизлик чоҳида эди: ỹзим жон таслим қилардим, шу аҳволда кимни қутқара олардим? Қолаверса, бировни қутқариш истаги бỹлганми йỹқми, сиз қаердан биласиз? Нималарни ҳис қилганимни ким билиб ỹтирибди.

Сезгиларимнинг жизғанаги чиқарди... лаҳзалар ỹтди, сукунат ỹликлигича қолди: у эса тепамда ҳамон тик турибди – бирдан ялт этган умиддан сескандим! Шошиб кỹзимни очдим. У хонада йỹқ эди. Ỹрнимдан турдим: мен ғалаба қозондим – у умрбод мағлуб бỹлди!

Самоварнинг олдига бордим. Қайноқ самовар одатда биринчи хонага келтирилиб, чойни  ҳар сафар у қуйиб берарди. Мен жойимга жимгина ỹтириб, у узатган чойни олдим. Беш дақиқалардан сỹнг унга қарадим. У ҳам менга тикилиб турар, ранги кечагидан бешбаттар оқариб кетган эди. Бирдан қарашимни илғаб, рангсиз лабларида рангсиз истеҳзо, кỹзларида журъатсиз савол назари пайдо бỹлди. «Афтидан, биладими ё билмайдими, қỹрқдими ё қỹрқмадими деб ҳали ҳам иккиланяпти». Мен хотиржамлик билан ундан нигоҳимни олдим. Чойдан сỹнг кассани беркитиб бозорга тушдим-да, темир каравот билан парда сотиб олдим. Уйга қайтгач, каравотни залга қỹйиб, парда билан тỹсиб қỹйишни буюрдим. Бу каравот унга аталган эди, аммо ỹзига бу ҳақда оғиз очмадим. Шу каравотни  кỹрибоқ «ҳаммасини кỹрганимни, ҳаммасини билишимни» сỹзсиз англаганига шубҳам йỹқ. Тунда тỹппончани одатдагидай яна стол устида қолдирдим. У ỹзининг янги тỹшагига ётди: никоҳ бузилди, у «мағлуб этилган, аммо кечирилмаган эди». Тунда алаҳсирай бошлади, эрталаб эса иситмаси кỹтарилди. У олти ҳафта ỹрнидан турмай ётди.