Мутриб Хонахаробий (1865-1925) |
Мутриб Хонахаробий (тахаллуси; асл исми Муҳаммад Ҳасан Ҳожи Табиб ўғли), (1865-Хива-1925) – шоир. Хивадаги Муҳаммад Аминхон мадрасасияа таҳсил олган. Мақомчи-бастакор сифатида ҳам машҳур бўлган (Мутриб—созанда, тахаллуси шундан). Мутриб Хонахаробийнинг серқирра иқтидорини юқори баҳолаган Феруз уни саройга жалб этиб, девонбегилик вазифасига тайинлаган. Бу йилларда Мутриб Хонахаробий ёзган ғазал ва мухаммаслар кўплаб баёз-мажмуалардан ўрин олган, жумладан, Табибий тузган иккала тазкирада шоир асарларидан кўплаб намуналар учрайди. Мутриб Хонахаробий 20-асрнинг 20-йилларида сарой тугатилгач, Хоразмда пайдо бўлган маҳаллий матбуотда фаол иштирок этади, «Хоразм хабарлари», «Инқилоб қуёши» газеталарида адабий ходим лавозимида хизмат қилади. Илк шеърларини 1890 йилда ёза бошлаган. Унинг баёз, девон ва мажмуалар орқали 14 минг мисрага яқин ғазал, мухаммас, мусаддас, қасидалардан иборат адабий мероси етиб келган. ҒАЗАЛЛАР Жонон, юзинг мен зордин бир лаҳза пинҳон айлама, Доим жунун саҳросида Мажнун каби қон ютдуруб, Зотинга ҳар саҳву хато қилсам, кечиргил ёзуқим, Ширин тилингдин истасам бўйи вафонинг муждасин, Васлинг шабистонига юз қўйсам бурунғи аҳд ила, Ажзу ниёз айлаб кўнгул комин таманно айласам, Шамъи руҳингға истасам парвоналиғ, эй гульузор, * * * Айлай нечук ишрат мен, ул оромижоним келмаса, Топгай ҳазин кўнглум нечук ғам қайдидин озодлиғ, Партав солиб рухсоридин, маст этгали саршоридин, Фарёдким, андуҳу ғам давр этмиш атрофим шукун, Тузмакка ишрат созини, билмак учун дил розини, Ҳар дам боқиб мастонғина, лутф этгали жононғина, Ваҳ, не қиёматдур букун мен Мутриби бечораға, * * * Ҳижрон ўтиға мунча кўп, эй меҳрибоним, ўртама, Ҳуснинг хуморидин кўнгул беихтиёр ўлған чоғи, Васлинг таманноси учун ошуфта ҳол ўлсам агар, Лаълинг зулолин истасам, ғайр ила сен ишрат тузуб, Нутқи каломингдин ҳазин кўнглум вафо истар эса, Эҳсони лутфингдин мени маҳрум этиб ишрат аро, Изҳор лутфингни сўрар чоғда табассумлар била, Лаълингдин истаб жонфизо, нутқингга зор ўлсам агар, Ноз айлабон қршииг қоқиб, оҳиста Мутрибға боқиб, * * * Қатл этарга кўзларинг қилса ғазаб, Гар муяссар бўлса васлинг суҳбати, Бодаи лаълинг хумори ичраким, Солди ўт жонимға чашминг ғамзаси, Базми васлингдин даме шод этмайин, Ваҳ, қачон васлингга етгайман дебон, Фурқатингда дам-бадам қон йиғлатиб, * * * Тушди ҳажрингдин тану жон ичра ўт, Солғусидур икки чашминг ғамзаси, Гулшани ҳуснингни жонон ҳажридин, Не гуноҳим бор эрур, ҳар дам солур, Чеккан оҳимдин ғамингда ўртаниб, Ишқ аро Мутрибни чеккан оҳидин * * * Ҳар кун юзинг кўрмак тилаб икки кўзум гирён эрур, Кўргач тазарруъ айласам, дерман висол уммидидин, Тийғи фироқингдин тани зоримда сар тосар яро, Комиға йўл топмоқ учун, эй тўтийи ширин мақол, Вобастаи зулфинг бўлиб, бўйи вафо истар эсам, Мен хастаға эрмас ажаб, кўргач сени топсам шифо, Ишрат этарга майл этиб, кулбамға келсанг ноз ила, * * * Эй кўнгул, ўртанма кўп сарви хиромонинг келур, Шому фурқат ичра бўлган кўзларингни тийрасин, Тўкмағил ҳажр ичра йиғлаб кўздин ашки лолагун, Лутф бирла заҳр ҳижронидин ўлган жисмишта, Бодаи васли била бу кеча сармаст эткали, Гул юзи бирла машомингни муаттар қилғали, Бўлма ғамгин, Мутрибо, гар етса ишқ ичра ситам, * * * Эрмасам ошиқ, кўзум ҳайрони бўлғайму эди. Истамас эрсам агар сарви қади зебосини, Гар ҳазин кўнглумни шавқ ўти мақом этмас эса, Бўлмаса вобаста икки наргиси шаҳлосига, Тори зулфи жонима қуллобдек банд эрмаса, Интизор ўлмас эсам юз узра мушкин ҳолиға, Отмаган бўлса агар ҳар ғамзасида новакин, * * * Кел, эй дилбар. чаман сайриға, гулшан лолазор ўлди, Ниҳоли қоматинг ёдида қаддим хам, кўзум пурнам, Гули ҳуснингни шавқида чекиб булбул каби афғон, Ишим ҳижрон тунида кеча-кундуз оҳ-воҳ бирла, Асир бўлмас эса кўнглум сочинг ториға, эй гулруҳ, Бўлиб мажнуни беморинг фироқинг кишвари ичра, Агар раҳм этмасанг, эй нозанин, Мутрибни ҳолиға, * * * Билинглар, эй халойиқ, сизга бу бир яхши даврондур, Топиб осойиши пиру жувон, озурдадил бўлмай, Худойим раҳм этиб бизга, биродарлар бўлиб ёру, Бўлуб қурултою Ижрои Қўмита шаҳр аро барпо, Биродарлар, ўзин ҳар кеча бизга посбон айлаб, Алардин баҳра олмоққа тараддуд айламак лозим, Мудом, эй сода диллар, Мутрибосо шод ўлунгларким, |
Навоийхонлик
- 0
- 1
Ишқни оловлантирган сув ёхуд “Қаро кўзим”Бир донишмандцан: дунёда энг кучли лаззат нима? — деб сўраганла... |
Илм ва олимлар ҳақидаОламнинг иши халқ билан душманлик экан, олим хор-у, жоқил (били... |
Қўрқутма мени тамуғдинҚўрқутма мени тамуғдин, эй зоҳиди ях, Жаннат манга бўлғуси дебо... |
Навоийнинг ваҳдат тушунчаси ва пантеизмШарқ мумтоз шеърияти, аслини олганда, тавҳид, яъни бирликка асо... |
«Аввалгиларга ўхшамас»Бу – ҳазрат Алишер Навоийнинг тушунилиши анча осон, луғатталаб ... |
Масжидқа неча аҳли риёдек етайин...Масжидқа неча аҳли риёдек етайин, Ё ринд киби азимати дайр этай... |
Бобом сўзин тушунгим келар...Мақоламиз қаҳрамони бир катта шаҳарда ҳоким бўлган, улкан мамла... |
Риёкoр шaйxлaр xусусидaXирқa кийгaн риёкoр шaйxлaр xусусидaким, улaрнинг oлдидa хaқиқи... |
МАҲБУБ УЛ—ҚУЛУББИСМИЛЛОҲИР—РАҲМОНИР—РАҲИМ Ҳамд ангаким, зотиға ҳамд ончаким, ... |
“Лисон ут-тайр” достонида келган тўрт халифа ҳақидаги ҳикоятларҲазрат Навоий бошқа достонларидан фарқли ўлароқ “Лисонут тайр” ... |
Адабиётшунослик
Бадий матн ва таҳлил муаммолариШоирлик аслида шеърни шеъриятга алоқаси йўқ нарсалардан тозалай... |
Улуғбек Ҳамдам. Қодирийнинг хизмати нимада?Қодирий ўзбек халқининг энг севимли адибларидан бири. Ёзувчи ва... |
Абдурауф Фитрат. Аҳмад Яссавий (1927)Аҳмад Яссавий тўғрисида матбуотимизда бир-икки йўла гаплар бўлу... |
СюжетСюжет (фр. sujet — предмет) — адабиёт, драматургия, театр, кино... |
Она фидоийлиги ҳақида бир асарXIX аср охири ўзбек маърифатпарварлик адабиётининг бир қисмини... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
Чўлпоннинг «тонг сирлари» шеърий тўпламига сўзбошиБаъзи бир ўртоқлар Чўлпонни йиғлоқ, деб айбситадирлар. Балки ҳа... |
Калвак махзумданБухоройи Шариф билодида фақирнинг ота қадрдон бир ошнамиз бўлур... |
Биз ким ва нималардан қўрқамиз?Ҳар кимнинг ўзига яраша қўрқатурған нарсаси бўладир. «Иштонсизн... |
Самарқандда асари нажотЎтган замонларда Самарқандда мадрасалар дорул-улум(Илмлар уйи.)... |
ШаллақиХалқда бир мақол бор: «Ўғри кулиб енггар, ғар йиғлаб.» Шунга ўх... |
Шомий домланинг оқ салла ташвиқотчилари(Абдулла Қодирий)Саҳар ноғорасини қоқиш олдидан сурнай «Наво»ни эзиб бошлаған эд... |
Ай, Худай урғанлар (Абдулла Қодирий)— Бачимаъни ер ислоҳот?(Чиғанмоқ — тисланмоқ, қўрқмоқ.) — деб м... |
Эски шаҳар «чека»си атрофиндаИкки йил энди ярим ёрти ҳукумат ишлари ўз қўлимизга берилиб кел... |
Хонларга хитобБир-икки сўзда давлатли хонларга сўйламоқ истаймиз, афу буюрсин... |
Шодмарг. Абдулла ҚодирийМулла Карим ҳожининг ёши етмиш ёшларда эди. Ёшликда бошигакўб ж... |