Ҳозиқ (XVIII аср – 1843) |
Ҳозиқ (тахаллуси; асл исм-шарифи Жунайдулло Исломшайх ўғли) (18-асрнинг охири, Ҳирот — 1843, Шаҳрисабз) — шоир, таржимон. 19-аср ўзбек адабиёти намояндаларидан бири. 1793— 1800 йилларда Бухорога келган ва мадрасада таҳсил кўрган, тиб илмини ўрганган, шеърлар машқ қилган. «Ҳозиқ» тахаллусини ҳам шу ерда олган. Мадрасани тугатгач, шу мадрасада имомлик қилган ва Амир Ҳайдар саройига яқинлашган. 1818 йил сарой аёнлари билан келиша олмай, Қўқонга кетган. Умархон уни яхши кутиб олган. Ҳозиқ Бухорода бошлаган «Юсуф ва Зулайҳо» достонини тугаллаб, хонга тортиқ қилган. Бу ерда ҳам хон атрофидаги сарой аҳли билан келиша олмай, 1825 йилда Бухорога қайтган, сўнг Хоразмга борган ва Мунис, Огаҳий бошчилигидаги адабий гуруҳ таъсирида бўлган. Мунис вафот этгач, Оллоқулихон (1825—42) топшириғи билан «Равзат ус-сафо» асарининг 1-жилди таржимасини ниҳоясига етказган. Сўнг яна Қўқонга қайтган. Насруллахон 1842 йил Кўқонни босиб олгач, Ҳозиқ унинг таъқибидан Шаҳрисабзга қочган ва у ерда амирнинг ёлланган одамлари томонидан ўлдирилган. ҒАЗАЛЛАР Димоғим иллатин, бағримни доғин май илож этмаз, Дема тожи эрур шаҳнинг ғам ўди бошина чихмиш, Намозу рўзадин бағрин ўлан ошиқлари сўрма, Фано аҳлиға хавфи ворму шайтон бирла тангридин, Кел, эй Ҳозиқ, бу дунёни талоқ эт, кимса эр ўлса * * * Муҳаббат меҳнатин билган кнши роҳат писанд этмас, Бу шайдо кўнглими чун боғлади зуннори зулфи-ла, Асое нотавон кўнглумға берди қоматинг шавқи Сену кавсар зилолию, мену онинг лабин завқи Кел, э, носеҳ эшнт пандим ўзинг, девона бўлмишмен, Табассум гар лабидин кўз тутарсен, йиғлағил, Ҳозиқ, * * * Юзунг кўргач кўролмам, тоқате ашким ҳужуминда, Хаёлинг бирла сенсиз дўш ширинком бўлмишдим, Сенинг ҳуснинг киби зулфинг ила наззора кўрган йўқ, Нечукким субҳидам ранги қуёшнинг панжасин ўпмиш, Ачиқ-сучук сўзи била ёримдин эмин бўлмоғим душвор, Лаби лаълинг тишинг ила сўзунгнинг обу рангидин Эрур кўргач замон бермоқ ошиқларға ҳам вожиб, Муҳаббат шуъласидин бўлмағай юз доғи дунёнинг Нетонг эрмиш агар Ҳозиқни килкидин шакар томса, * * * Ваҳ надиндурким бу янглиғ анбарафшон этти ел, Деди боғ ичра ул оғзи ғунчанинг сўзин магар Ўйла зулфи ёдидин оҳим муаттарким бу навъ, Васлининг пайғомини келтурди лаълидин яна, Терлаған ҳуснин кўруб ул сарв қошидин келур, Боғ ароки сарвинозимни гулин сўрдум гаҳе Мавж урур Ҳозиқ яна ашким ани пайгомидин, МУХАММАС Эйки, холинг лаълинг узрамай била тарёк эмиш. Мен каби ушшоқ ичинда хастау ғамнок эмас, Май ичиб гулдек қизартти чеҳраи тобонини, Ёрими Узроу Шириндек демак йўқтур тилим, НАВОИЙ ҒАЗАЛИГА МУХАММАС Бошима солмиш не савдолар муҳаббат меҳнати, Чун маразнинг шиддати куйдурди жоним рўзу шаб, Билмадимким, қайси ғам хирмандин ўт тушти менга, Хаста жонга чун итоб эттимки, эй ҳоли табоҳ, Билмадимки қайси узвим бирла қилсам можаро, Бўлмасанг гар сен ул ой рухсориға ойинавор, Ҳозиқ, охир кўз бу сўзни чин деди, ўлгунча куй, |
Навоийхонлик
- 0
- 1
Ишқни оловлантирган сув ёхуд “Қаро кўзим”Бир донишмандцан: дунёда энг кучли лаззат нима? — деб сўраганла... |
Илм ва олимлар ҳақидаОламнинг иши халқ билан душманлик экан, олим хор-у, жоқил (били... |
Қўрқутма мени тамуғдинҚўрқутма мени тамуғдин, эй зоҳиди ях, Жаннат манга бўлғуси дебо... |
Навоийнинг ваҳдат тушунчаси ва пантеизмШарқ мумтоз шеърияти, аслини олганда, тавҳид, яъни бирликка асо... |
«Аввалгиларга ўхшамас»Бу – ҳазрат Алишер Навоийнинг тушунилиши анча осон, луғатталаб ... |
Масжидқа неча аҳли риёдек етайин...Масжидқа неча аҳли риёдек етайин, Ё ринд киби азимати дайр этай... |
Бобом сўзин тушунгим келар...Мақоламиз қаҳрамони бир катта шаҳарда ҳоким бўлган, улкан мамла... |
Риёкoр шaйxлaр xусусидaXирқa кийгaн риёкoр шaйxлaр xусусидaким, улaрнинг oлдидa хaқиқи... |
МАҲБУБ УЛ—ҚУЛУББИСМИЛЛОҲИР—РАҲМОНИР—РАҲИМ Ҳамд ангаким, зотиға ҳамд ончаким, ... |
“Лисон ут-тайр” достонида келган тўрт халифа ҳақидаги ҳикоятларҲазрат Навоий бошқа достонларидан фарқли ўлароқ “Лисонут тайр” ... |
Адабиётшунослик
Бадий матн ва таҳлил муаммолариШоирлик аслида шеърни шеъриятга алоқаси йўқ нарсалардан тозалай... |
Улуғбек Ҳамдам. Қодирийнинг хизмати нимада?Қодирий ўзбек халқининг энг севимли адибларидан бири. Ёзувчи ва... |
Абдурауф Фитрат. Аҳмад Яссавий (1927)Аҳмад Яссавий тўғрисида матбуотимизда бир-икки йўла гаплар бўлу... |
СюжетСюжет (фр. sujet — предмет) — адабиёт, драматургия, театр, кино... |
Она фидоийлиги ҳақида бир асарXIX аср охири ўзбек маърифатпарварлик адабиётининг бир қисмини... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
Чўлпоннинг «тонг сирлари» шеърий тўпламига сўзбошиБаъзи бир ўртоқлар Чўлпонни йиғлоқ, деб айбситадирлар. Балки ҳа... |
Калвак махзумданБухоройи Шариф билодида фақирнинг ота қадрдон бир ошнамиз бўлур... |
Биз ким ва нималардан қўрқамиз?Ҳар кимнинг ўзига яраша қўрқатурған нарсаси бўладир. «Иштонсизн... |
Самарқандда асари нажотЎтган замонларда Самарқандда мадрасалар дорул-улум(Илмлар уйи.)... |
ШаллақиХалқда бир мақол бор: «Ўғри кулиб енггар, ғар йиғлаб.» Шунга ўх... |
Шомий домланинг оқ салла ташвиқотчилари(Абдулла Қодирий)Саҳар ноғорасини қоқиш олдидан сурнай «Наво»ни эзиб бошлаған эд... |
Ай, Худай урғанлар (Абдулла Қодирий)— Бачимаъни ер ислоҳот?(Чиғанмоқ — тисланмоқ, қўрқмоқ.) — деб м... |
Эски шаҳар «чека»си атрофиндаИкки йил энди ярим ёрти ҳукумат ишлари ўз қўлимизга берилиб кел... |
Хонларга хитобБир-икки сўзда давлатли хонларга сўйламоқ истаймиз, афу буюрсин... |
Шодмарг. Абдулла ҚодирийМулла Карим ҳожининг ёши етмиш ёшларда эди. Ёшликда бошигакўб ж... |