Навоий талаб ва сабр тўғрисида |
![]() |
![]() |
![]() |
Навоийнинг шеъриятида Қуръон оятлари ва ҳадислар маъноларининг талқини ҳақида бир қанча илмий ишлар яратилди ва яратилмоқда. Чунки, бу масала бир муддат адабиётшуносликнинг “манъ этилган” мавзуларидан эди, Ҳолбуки, Навоий шеъриятида қўлланилган иқтибос, ақд, талмеҳ, тамсил, истиора, ишора каби маънавий санъатлар Қуръон оятлари ва пайғамбар ҳадислари маъносига ишорат қилиш орқали шеърга полифоник руҳ бағишлаш, маъно қатламдорлиги ва сўз залворини ошириш, ўқувчини ранг-баранг маънолар оламига нозик баён воситасида раҳнамолик қилиш ва уларга такрорланмас эстетик завқ бағишлаш йўлида ҳосил бўлган. Умумий тарзда олганда, Навоийнинг барча шеърларини диний-тасаввуфий йўсинда шарҳлаш мумкин. Сўнгги йилларда бунга қайсидир маънода мойиллик ҳам сезилмоқда. Фақатгина Навоийни эмас, ҳатто тасаввуф ва ирфон кўчасидан ўтмаган айрим замондош шоирларнинг шеърларини ҳам ислом фалсафасига боғлаб тушунтиришга уринишлар кўзга ташланмоқда. Шунинг учун, ҳар бир байтни таҳлил қилишдан олдин унинг таркибий қувватига диққат билан назар солиш, манбаларини аниқлаш ва тўғри талқин қилиш Навоий тафаккур дунёсига йўл очиб беради. Мисол тариқасида мана бу байтни олайлик: Чу Ҳақ дедики маъал-усри юср мужда санга, Ҳақ таоло Шарҳ сурасининг 5-6 оятларида шундай буюради: Инна маъал ъусри юсро. Фаинна маъал-ъусри юсро.(Бас, албатта ҳар бир оғирлик-машаққат билан бирга бир енгиллик ҳам бордир. Албатта ҳар бир оғирлик машаққат билан бирга бир енгиллик ҳам бордир). Юқоридаги оятларда ҳар бир машаққатдан кейин эмас, балки айни ўша машаққат билан бирга енгиллик борлиги икки бор таъкидланган. Буни икки хил тушуниш мумкин. Биринчиси – ҳар бир қийинчиликдан кейин шу қадар тез осонлик келадики, гўё улар иккиси бирга, ёнма-ён тургандек бўлади. Бас, демак, қийинчиликка рўбарў келганда ноумидликка тушишнинг асло ҳожати йўқ. Иккинчи маъно–бир кишининг бошига имон-эътиқоди сабабли бирон оғирлик тушса, у киши ҳаргиз бундан ранжимаслиги лозим. Зеро у охиратдаги осонликка, мангу саодатга айни мана шу дунёда тортаётган қийинчилиги шарофати сабабли эришиши мумкин. Демак, у киши тортаётган муваққат машаққатнинг ўзида унинг учун мангу бахт-саодат бор экан. Олимжон Давлатов, |
Навоийхонлик
- 0
- 1
![]() Лутфунг ози жон олур, қаҳринг кўпи ҳам ўлтурурҚаҳринг ўлса, барча ишимдин малолатдур санга, Лутфунг ўлса, юз ... |
![]() Ҳар неча дедимки: кун-кундин узай сендин кўнгулКўргали ҳуснунгни зору мубтало бўлдум санга, Не балолиғ кун эди... |
![]() Сенинг васлинг муяссардур мангаМенмудурменким сенинг васлинг муяссардур манга? Бахти гумраҳдин... |
![]() Халқ дер: жон беру ё кеч ишқидинШаҳр бир ой фурқатидин байт ул-аҳзондур манга, Бир гули раъно ғ... |
![]() Элга гар бу иш ҳунар бўлса, бўлуптур фан мангаУл малоҳат ганжи ҳажрида бузуғ маскан манга,Уйладурким, жондин ... |
![]() Эй Навоий, бу фано дайрида не бор манга?Гарчи ҳажрингдин эрур юз ғаму озор манга, Ғам эмас васлинга умм... |
![]() Гар ниҳон тутсам дағи жон хавфидур бешак мангаВаҳки, ишқинг зоҳир этсам ваҳм эрур ўлмак манга, Гар ниҳон тутс... |
![]() Йиғламоқ оҳимға таскин бермадиСинса кўнглумда ўқунг суртуб исиғ қондин анга, Пай масаллик чир... |
![]() Ишқидин олам менга ҳайрону мен ҳайрон ангаУл паривашким, бўлубмен зору саргардон анга, Ишқидин олам менга... |
![]() Ким фано туфроғиға ётиб қўяр тош узра бошҲар гадоким, бўрёйи фақр эрур кисват анга,Салтанат зарбафтидин ... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
![]() Қўрққан олдин мушт кўтарар(Бу фелетон «Қизил Ўзбекистон» газетасининг 1935 йил, 21 сентяб... |
![]() БўзахонадаТунов кун кайфимиз бир оз ширалангандан сўнг, Тошпўлад тоға кос... |
![]() Қурбонлиқ ўғрилариКичкина хангама— Қурбон ҳайити ҳам келди... бу йил қурбонлиқдан... |
![]() Думбаси тушиб қолган эмишКичкина фелетўн(Эски шаҳар Озиқ шўъбасига бағишлайман) Гўш...О... |
![]() Қурбон байрами (Ҳангама)Бойларникида имлама, хасисларникида димлама.Бу кун қуввати келг... |
![]() ДардисарБир неча айёмларким фақир дардисар(Бош оғриғи (муал.).) бирлан ... |
![]() Келинни келганда кўр, сепини ёйғанда кўр— Ош тегса — тўй, тегмаса тафарруж...(Тафарруж — томоша.) деб о... |
![]() Наҳс босқан экан...Кашмиридан келган ромчининг олдиға ўлтуруб:— Қани бир бахтимизн... |
![]() Дарди йўқ — кессак, ишқи йўқ — эшшак!— Калникига ошға-а-а-а!!!Гур-гур одам калникига туз ялаб чопади... |
![]() Совинак қори билан мағзава қориСовинак қори:(Совинак қори — енгил-елпи, чала қори.) — Бу йил б... |