Забаржад. Муҳаммад Исмоил

Home icon Бош саҳифа»Кутубхона»Наср»Забаржад. Муҳаммад Исмоил - 3

Забаржад. Муҳаммад Исмоил - 3

Материал индекси
Забаржад. Муҳаммад Исмоил
2
3
4
6
7
Ҳамма саҳифа

3 дан 6 сахифа

* * *

Шоҳруҳ мажлисдан тушкун кайфиятда чиқди. Туриб гапирмоқчи эди, лекин сўз бермаганларидан кейин, нима қилсин. Сўз берганларида ҳам ўзини оқлаш учун, бирор жўяли важ-карсон тополган бўларди. Доимо шундай бўлиб келган. У ўзини ҳимоя қилишни билмасди. Дарҳол сўз топиб беролмасди. Жўяли жавоблар унинг хаёлига доимо кеч келади. Умуман олганда унга туҳмат уюштиришди. Балки бу туҳмат эмас, унинг хатоларидир. Балки, хатолари учун тўғри жазолашаётгандир. У ҳеч қачон хато қилмайдиган силлиқ одамларга доимо ҳавас қиларди. Жазолангандан сўнг, эртасигаёқ тавба-тазарру қилиб, бошлиқнинг оёғига йиқилиб-ёлворадиганларга ҳам. Бироқ бундай қилиш унинг қўлидан келмайди. У қаттиқ тушкунликка тушиб кетади. Қаттиқ азоб чекади. Жуда қаттиқ ўйланиб, уни нега бунча хўрлашларини тушунолмай, кўзига ёш тўлади. Бировга ҳеч қачон ёмонликни ўйламаса, қўлидан келганча ҳаммага яхшилик қилиш пайида юрса-ю, нега доим калтак тагида қолади. Нега оёқлари остига олиб тепкилашади? Ахир биров унга зарра ишонч билдирса, шу ишончни оқлаш учун жонини ҳам беришга тайёр-ку. Шунча шармандаликдан сўнг, энди бошимни қандай кўтариб юраман? Ким деган одам бўлдим?
Шоҳруҳ мана шундай ғуссали хаёллар гирдобида кўча кезиб юрганди, Исфандиёрни учратиб қолди.
- Э, қайда юрибсан. Изламаган жойим қолмади.
- Кўча кезиб юрибман. Қаёққа ҳам борардим. Уйга борай десам, уйга сиғмайман. Ишхонада ўтирай десам, одамларга қарашга бетим чидамайди. Яна бироз ёлғиз қолсам, ўзимни ўзим еб қўйсам керак.
- Э, қўйсанг-чи бўлмағур гапларни. Сабр қил ҳаммаси ўтиб кетади. Юр, иккита-иккита пиво урамиз.
- Биласан-ку, ичмайман.
- Бўлмаса, бизникига кетдик. Битта яхши қўлбола ош қилдираман.
- Қўйсанг-чи, керакмас. – Шоҳруҳ индамай афтини буриштирди.
«Исфан... Забаржадни ростдан яхши кўрармикин? Яхши кўрсанега бу ҳақда ҳеч гапирмайди? Ё Забаржадни яхши кўришимни билгани учун индамайдими? Аёл киши учун ажралиб кетган дўстлар қанча! Эркак одам аёлни қизғанганчалик бошқа ҳеч нарсани қизғанмайди.»
- Гулбадан билан ҳали ҳам муносабатларинг яхшими? –
деди Шохруҳ Исфандиёрни кўнглига қўл солиш учун.
- Ҳа. Яхши!
- Нега бўлмаса, Клара Искандаровна сенга ташланиб қолди.
Қизи билан муносабатларинг яхши бўлса, бундай қилмасди-ку?
- Аввалгидай эмас. Гоҳ-гоҳ кўришиб турамиз-у, энди шунчаки учрашаётганимиз аён бўлиб қолди шекилли. Балки бу ҳақда ойисига айтгандир.
- Энди ким билан юрибсан?
- Вақти келса айтарман. Савдомиз пишмайроқ турибди. Қани уйга кетдикми? Такси...
Улар таксига ўтириб, Исфандиёрларникига йўл олишди.
Шоҳруҳ Исфандиёрларникига кирган заҳоти, бўғиқ овозни эшитди: - Ҳой, ким, Исфан... сенмисан?
- Ҳа, менман дада. Ўртоғим билан келдим. Бирга ишлаймиз.
Исми Шоҳруҳ.
Шоҳруҳ овоз келган хонага мўралади-ю, кроватда ётган одамга кўзи тушди.
- Э, ўғлим кел. Бир қўл, бир оёғим ишламай, шол бўлиб
қолган. Инсультдан. Ўзинг яхшимисан?
- Раҳмат. Юрибмиз. Илоё, соғайиб кетинг.
- Бу дарддан соғайганлар кам бўлади. Ётиб қолганимга етти йилдан ошди. Бу қайғу-ҳасрат ҳеч кимга тушмасин. Театрда ўн беш йил етакчи режиссер сифатида ишладим. Бир куни театрга янги раҳбар келди-ю, икки-уч хатойимни топиб, оддий режиссерликка тушириб қўйди. Театр – мен учун дунё маркази эди. Театрсиз менга ҳаёт йўқ эди. Қаттиқ тушкунликка тушдим. Ётиб ичдим. Чекдим. Кўкрагимни захга бериб ётдим. Ғам-хасрат эзиб ташлади. Бош кўтаролмай қолдим. Аммо тортган аламларим холва экан. Бошимга қон қуйилиб, инсульт бўлдим. Бир ойдан сўнг, мени яна етакчи режиссерликка тайинлашганида, театрга боролмадим. Мана етти йил бўлди. Энди болажонларимни тўйига ҳам бош бўлолмайман. Одам бўлиб бирор маъракага қатнашолмайман. Шунинг учун бошингга бирор кулфат тушганда, сабр қил, бардам бўл, ироданг мустаҳкам бўлсин. Суягинг синса синсин-у, ироданг синмасин. Бўлмаса, ношукур бандасини Худо шу кўйга солиб қўяркан.
- Илоё, соғайиб кетинг. Менга ҳеч нарса қилгани йўқ амаки.
Ишларим яхши.
- Ҳа. Ишларинг яхши. Меникидан сал яхши. Кўзларинг айтиб
турибди.
- Йўғ-е. Қани бир дуо қилинг. Энди мен борай.
Улар яна озроқ у ёқ-бу ёқдан чақчақлашди-да, ўринларидан
қўзғалишди. Шоҳруҳ бироз ўзини ўнглаганди.

* * *

Шоҳруҳ уйга ярим кечаси кириб келди. Ошхонада ғимирсиб яримта қотган нон ва очилмай қолган консервани топди. Қотган нонни қисирлатиб ер экан, ушоқлари томоғига тиқилиб қолгани учун, эринчоқлик сиртмоқларини бирма-бир ечиб, чой қўйишга мажбур бўлди. Аммо консервани иситишга мажоли етмади. Диванга чўзилар экан, дўкторнинг аянчли қиёфаси, инграниб айтган гаплари, хаёлида мингинчи бор жонланди. «Унинг юзига нима суртилганини билиб бўлмаяпти. Шунинг учун заҳа олиб кетиш хавфи бор.»
«Сени ҳеч қачон ташлаб қўймайман, Забаржад. Ҳеч қачон хор бўлмайсан. Сен учун жонимни ҳам аямайман. Сен учун сўнгги чақамни ҳам тикаман. Сени театрга мен олиб келдим. Сен мен туфайли хасадгўй илонларнинг заҳрига йўлиқдинг. Сен бир кунда театр саҳнасининг порлоқ юлдузига айландинг. Сени бу ғалабанг қанча одамларнинг юрагини куйдириб юборди. Сен алам ва нафрат қурбонига айландинг. Мен сени севаман ва ҳеч қачон хор қилиб қўймайман, Забаржад. Сен менинг қалбимдаги оловсан. Сен кўзларимнинг қароғисан, сен жонимнинг титроғисан, сен умримнинг ардоғидасан. Энди, бу театрда сени саҳнага чиқазишмас экан, мени ишдан ҳайдар эканлар, «Родопис» деган кино ишлайман, сен малика образини яратасан, сени номинг бутун оламга ёйилади. Бу кинони яратиш учун, мен уйимни сотаман, телевизоримни сотаман, кимга нимам керак бўлса, ҳаммасини сотаман, сени даволайман, сени бу фалокатлардан эсон-омон олиб чиқаман.»

* * *
Шифохона. Юзига дока ўралган Забаржад бошини қуйи эгиб ўтирибди. Қаршисида таскин берувчи сўз тополмай жони халак Шоҳруҳ.
- Қўйинг, йиғламанг Забаржад. Ҳаммаси яхши бўлиб кетади.
- Йўқ, ҳаммаси тугади. Энди театрга қайта бормайман.
- Ҳали, тузалиб кетасиз. Сиз жуда чиройлисиз.
- Чиройдан асар қолмади. Энди нафақат театрда, кўчада ҳам юролмайман.
- Сизнинг анкеталарингизни Болливудга жўнатгандим, то тузалгунингизча, жавоб келса ажаб эмас.
- Қўйинг, устимдан кулманг.
- Мен сизни яхши кўраман.
- Сиз ишингизни яхши кўрасиз. Сизнинг ишингизни бажариб турганим учун ҳам, кўзингизга яхши кўринардим. Энди ҳаммаси ортда қолди. Эртага спектаклингизда Моҳичеҳрами, Гулбаданми ўйнайди. Муваффақият келтиради. Шу билан улар ҳам кўзингизга яхши кўринади. Ўшалардан бирини яхши кўриб, яна андармон бўласиз. Мени яхши кўрганингиз, хотираларингиздагина қолади. Энди мени умрим кадр ортида, дубляжлардагина ўтади. Актернинг омади – гўзаллигидадир.
- Мен сизни бениҳоя гўзал қалбингиз учун яхши кўраман. Фақат ташқи гўзаллигингизга қизиққанимда, сизни бу қадар яхши кўрмасдим. Нима, Моҳичеҳра чиройли эмасми? Гулбадан гўзал эмасми? Уларнинг ортидан халлослаган итдай югурганим йўқ-ку. Актрисанинг гўзаллиги, бу ҳамманики. Саҳнанинг бешавқатлиги шундаки, актрисанинг гўзаллигидан ҳамма завқ олади, ҳамма баҳраманд бўлади, ҳамма уни ўзиники қилиб олади. Актриса ҳам, бу баҳраманд бўлгувчилардан хусни-малохатини қизғанмаслиги шарт. Санъат - қурбонлик талаб қилишининг мохияти – шу. Ҳолбуки, мен сизни яхши кўрар эканман, ташқи кўринишингизга эмас, қалбингизгагина эгалик қилишдан бошқа чорам қолмайди. Қалбингизгина меники бўлсин дея оламан. Сизни ҳали-ҳануз севишимнинг исботи шуки, аввал ҳам қалбингизни севганман, ҳозир ҳам. Юзингизга тушган чандиқ, мен учун ҳеч нарсани ўзгартиролмайди.
- Сиз, яхши кўриш деганда нимани тушунасиз? Ахир, дунёда яхши кўришдан-да баландроқ туйғулар борку? – деди Забаржад ҳомуш тортиб.
- Уйланиш ҳақида, гап очишимни истаяпсизми? Ҳали, бу ҳақда гапиришга эрта. Чунки, ҳали мени яхши кўришингизни билмайман. Мен ҳали сиздан ҳеч қандай меҳр кўрмадим. Сиз менга бир умр вафодор бўлишингизга ҳам кўзим етмайди. Сиздан ўзимга тегишли бирор илиқ сўз ҳам эшитганим йўқ. Оила қуришимиз учун, фақат менинг яхши кўришим камлик қилади.
- Мен театрни ташлаб, бутунлай қишлоққа кетмоқчиман.
Балки актрисаликни ҳам ташлаб юборарман. Ўқитувчи бўлиб ишлайман. – У бу сўзларни Шоҳруҳни кўзларига тик қараб айтди.
-Нега? Бир ҳафта – ўн кундан кейин мутлақо тузалиб кетасиз. Чандиқнинг ўрни қолмайди. Ҳеч нарса кўрмагандай бўлиб қоласиз. – Шоҳруҳ унинг иккала қўлини махкам ушлаб турарди.
- Лекин мен кетсам ҳам, жўн кетмайман. Аввало бу ишни ким қилганини топаман. Ундан ўч оламан. Кейин бутунлай кетаман. Сиз билан ҳам бошқа кўришиш ниятим йўқ.
- Биринчидан, бу ишни ким қилганини билиш жуда қийин. Сизнинг хонангизни калити фаррошда бор, раҳбарда бор. Сиздан аввал турган, актерларда ҳам бўлиши мумкин. Уларнинг қайсидир бири, бу кислотани упадонга кечаси қуйиб кетган. Иккинчидан, театрдан кетишингиз бургага аччиқ қилиб, кўрпани ёқиш билан баробар бўлади. Учинчидан, мен билан бошқа учрашмаслик ниятингиз борлиги, нима, мени жазолашми?       - Қайси айбим учун?
- Сизни айблаётганим йўқ. Энди мен бу ҳолатимдан кейин, сизга нолойиқ бўлиб қолдим. Мен сиздан кетмасам, барибир бир кунмас бир кун сиз мендан кетасиз.
- Мен сиздан кетмаслигимни исботи сифатида истайсизми, мен ҳам худди шундай кислотани юзимга сураман.
- Халқимизда «Хашакдан хашам бичма, ёлғондан қасам ичма» деган нақл бор.
- Демак, Сиз розисиз? – Шоҳруҳ, Забаржаднинг қўлини бир силтаб қўйиб юборди-да, хонада зарда билан кезина бошлади. У ниманидир ахтараётгандай эди. Унинг шашти шу қадар баланд эди-ки, ҳозир қўлига заҳар тушса, ичиб юборишга ҳам тайёр эди.
- Мен сизга гард юқишини истамайман. Агар мен учун шундай қиладиган бўлсангиз, сизни бир умр кечирмаслигим аниқ.
- Бўлмаса, театрдан кетиш фикридан қайтинг.Ўтган иш ўтди. Кавлаштираверишнинг кераги йўқ. Душман барибир топилмайди. Топилганда ҳам у сизга дўст бўлиб қолмайди. Мабодо топилса у сизга очиқ душманга айланади.
- Агар, топмасам, у бу ишни яна такрорлаши мумкин. Балки униси бундан ҳам аянчлироқ бўлиб чиқар.
- Билиб қўйинг, душманни топаман деб, дўстларни йўқотиб қўйишингиз мумкин.
- Дўстингиз Исфандиёр уйланиш ҳақида, анча вақтдан буён мени қистовга олиб юрганди.
- Воҳ, ярамас!
- Эсингизда бўлса, бизни у таништирганди. У бу гапларни бизни таништирмасдан олдин айтган.
- Сиз нима дедингиз?
- Ўйлаб кўраман.
- Асло ундай қилманг!
- Нега?
- Негаки, у сизни севмайди.
- Севишини сизни олдингизда айтмагани учун ишонмаяпсиз шекилли.
- Забаржад, у спектакл қўяяпти. Ахир у Фиравн Моренра эмас Исфандиёр-ку.
- У ўз сўзлари билан: Рози бўлинг, Сизга уйланаман» - деганди.
- Забаржад, рози бўлманг, ёлғончи у. Сиз мени севасиз-ку, у билан қандай яшайсиз.
- Сизни яхши кўришимни қаердан биласиз?
- Кўзларингиз айтиб турибди, Забаржад.
- Энди кетинг, гапларимиз тугаган кўринади. Одамлар келиб қолиши мумкин.
- Ҳали бекитиқча ишни пишитиб юрибсизми?
- Аёл киши ҳамиша сирли бўлиши керак.
- Ундан бошқаси ҳам борми?
- Ҳа, яна бир киши таклиф қилиб юрибди. – Забаржад иккинчи хотинликка маъносида икки бармоғини кўрсатди.
- Бу гапларни менга айтишга уялмайсизми?
- Бу гапларни сиздан яшириш уят! Энди кетинг.
- Ҳа, кетаман. Индамасам бутун шаҳарни айтиб чиқасиз шекилли.
- Ҳа, бутун шаҳар менга ошиқ!
- Жинни бўпсиз. Топганингизга тегиб кетаверинг.
Шоҳруҳ ўрнидан турди-да, шифохона эшигини тарақлатиб чиқиб кетди. Забаржад чуқур хўрсинди.

* * *
Театрда, спектаклни яна қўйиш - қўймаслик борасида қизғин мунозаралар кетарди. Сарвар Самандарович бу хусусда Забаржаднинг фикрини билиш учун йўли тушганда шифохонага келди.
- Сарвар ака, сиздан бир нарсани илтимос қилсам майлими?
Яна бирор ҳафта кутишнинг иложи борми?
- Нега? Ахир ҳамма бу ердан тезроқ чиқсам деб, ҳаракат қилади-ку?
- Қани, бироз кутайлик-чи, ахир уларнинг ҳам ҳақиқий башараси бордир.
- Актёрлик қилмоқчимисиз?
- Ҳа, мен актёрлигимга бориб, хаётда ҳам рол ўйнайман.
Энди... улар мени қўғирчоқни ўйнатгандай ўйнашларига йўл қўёлмайман. Улар туйғуларимнинг устидан кулишди, улар ўй-хаёлларим устидан ҳукмронлик қилишди. Энди атрофимдаги хаёт нимадан иборатлигини кўрмоқчиман.
- Спектакл режада турибди. Уни тўхтатолмайман. Балки ўрнингизга биров ўйнар.
- Ўзингиз биласиз. Ҳозир менинг юрагимда ҳам, худди юзимдаги сингари жароҳат бор. Менда кимнинг бу қадар хусумати борлигини билмасам бўлмайди.
- Ўзингизни қийнаманг, Забаржад. Барибир ҳеч нарсани ўзгартириб бўлмайди.
- Мен кўзимни юмиб яшолмайман. Агар кўзим манна шундай юмуқ юраверса, яна бир кун чоҳга тушиб кетишим мумкин.
- Бу дунёда айбланмаган, адашмаган, чоҳга йиқилиб, юрак бағри қон, абгор бўлмаган одам борми?
- Мен саҳнадагина сценарийда ёзилганини ўйнашга мажбурман. Хаётда эмас.
-    Хаётда ҳам... Худо пешонангизга ёзганини ўйнайсиз.
-    Худо менинг пешонамни бир қарич ялтироқ қилиб яратган. Нима ёмонлик кўрсам бу ўзимдан, нима яхшилик кўрсам, бу – Худодан. Мен Худога ишонаман.

<< Аввалги - Кейинги >>