1928-йилда Лондоннинг чекка даҳаларидан бирида жойлашган камбағаллар касалхонаси бирдан даҳшатли оҳ-воҳлар билан тўлди: ҳозиргина келтирилган қари чол, юзлари озиб-тўзиб кетган, ифлос ва ёмон кийинган бир одам  қаттиқ оғриққа чидаёлмай дод-вой соларди. У қоронғи бир бузуқхонанинг қора зинапоясида қоқилиб кетиб, оёғи синибди.
Шўрликни кўрикдан ўтказаркан, тўқималарда дарҳол бошланган шамоллаш жараёнини кўрган жарроҳ уни оператсия қилиш керак, деган хулосага келди. Оператсия муваффақиятли ўтди, чолни ўринга олиб келиб  ётқизишди. У тезда  уйқуга кетди, уйғонганда эса олдида ўзини ўнг оёқдан маҳрум қилган ўша жарроҳ ўтирганини кўрди.
—Учрашган жойимизни қаранг-а! – деди доктор, кўз қарашлари маъюс новча киши, жиддий бир оҳангда. — Мени танияпсизми, мистер Стилтон: Мен — Жон Ивман, сиз менга ҳар куни ёниқ турган яшил чироқ ёнида  навбатчилик қилишни топширгандингиз. Мен сизни бир кўришда танидим.
—Қандай бемаънилик! - ғўлдиради Стилтон унга тикилиб. — Нима бўлди ўзи? Шундай ҳам бўладими ҳеч?
— Ҳа. Сизнинг ҳаёт тарзингизни нима ўзгартириб юборди, ҳаммасини гапириб беринг.
— Мен хонавайрон бўлдим... устма-уст катта-катта ютқазиқлар... биржада ваҳима бўлиб кетди... Мана гадойга айланганимга уч йил бўлди. Сиз-чи? Сиз қандай яшадингиз?
— Мен чироқни бир неча йилгача ёқиб юрдим, - жилмайди Ив, — олдинига зерикканимдан ўқишга тутиндим, бора-бора китоб ўқишга шунчалик қаттиқ қизиқиб кетдимки, қўлимга нимаки тушса, қириб ўқидим. Бир куни, ўша ўзим яшаган уйнинг токчасида ётган эски анатомия китобини очиб ўқидим-у, ҳайратга тушдим. Менинг олдимда  инсон вужудининг бир-биридан қизиқарли сирлар мамлакати кашф бўлди. Мен худди маст одамлардай, бутун тун бўйи шу китобга қадалиб ўтирдим. Эрталаб эса кутубхонага жўнадим: «Доктор бўлиш учун нималарни билиш керак?» — деб сўрадим. Мени масхара қилгандай: «Математика, геометрия, ботаника, зоология, морфология, кимё, биология, фармакология, лотин тили ва ҳоказоларни ўрганинг», — деб жавоб қайтаришди. Аммо мен қайсарлик билан суриштиравердим ва ҳаммасини ўзим учун хотирамга қайд қилиб қўйдим.
Ўша пайтларда мен икки йилдан бери яшил чироқни ёқиб қўяётган эдим, бир куни эса, кечга қараб қайтаётганда (мен энди олдингидай ҳеч қаёққа чиқмасдан 7 соат уйда ўтиришим шарт эмас, деб ҳисоблардим), бошига силиндр кийган бир кишини кўриб қолдим, у менинг яшил чироғимга ачинибми, жирканибми қарар эди.
«Ив – антиқа бир аҳмоқ!» — деб ғўлдиради ўша одам мени пайқамай. — У ваъда қилинган ғаройиб нарсаларни кутяпти... ҳа, у лоақал нимадандир умидвор, мен бўлсам... мен деярли хонавайрон бўлдим!» Шундай деб валдираган одам сиз эдингиз. Сиз яна: «Аҳмоқона ҳазил. Пулни елга совурмасам бўларкан» — деб қўйдингиз.
Мен ҳеч нимага қарамай ўқиш, ўқиш ва яна ўқиш учун етарлича китоблар сотиб олган эдим. Ўшанда мен сизни уриб ташлашимга сал қолди, аммо сизнинг масхара қилишга қаратилган саховатингиз туфайли маълумотли одам бўлганимнинг хотирини қилдим...
— Кейин-чи?
— Кейин? Яхши бўлди. Агар одамда истак кучли бўлса, у амалга ошиши ҳеч гап эмас экан. Мен билан бир хонада бир талаба йигит яшарди. У менга ҳамдам-ҳамнафас бўлди ва менга ҳар тарафлама ёрдам бериб турди, бир йилдан кейин тиббиёт коллежига кириш учун имтиҳон топширдим. Кўриб турибсиз, қобилиятли одам эканман...
Ўртага жимлик чўкди.
— Мен кўпдан деразангиз олдига келмай қўйгандим, — деб тан олди Ивнинг ҳикоясидан ларзага тушган Стилтон, — кўпдан буён...  анчадан бери. Аммо, назаримда, энди у ерда тун қоронғилигига ёғду таратувчи яшил чироқ ҳамон ёниб тургандек... Мени кечиринг.
Ив чўнтак соатини чиқарди.
— Соат ўн. Айни ухлайдиган пайтингиз, — деди у. — Тахминан уч ҳафталардан кейин касалхонадан кетишингиз мумкин. Ўшанда менга қўнғироқ қилинг, — эҳтимол, мен сизга амбулаториямиздан бирон иш топиб берарман: келган-кетган касалларнинг  исми-шарифларини  дафтарга қайд қилиб ўтирарсиз. Қоронғи зиналардан тушаётганда эса, ҳеч бўлмаса бир гугурт ёқинг...

Русчадан Миразиз Аъзам таржимаси