Расулуллоҳга муҳаббат мисралари |
Ислом таълимоти билан йуғрилган мумтоз адабиёт такомилида пайғамбаримиз Ҳазрати Муҳаммад Мустафога (соллаллоҳу алайҳи ва саллам) бағишланган асарлар алоҳида ўрин тутади. Деярли ҳар бир мумтоз Шарқ шоири ҳамду муножотдан сунг албатта наът, яъни, Расулга (алайҳиссалом) бахшида битган. Улар мумтоз шеъриятнинг турли жанрлари — ғазал, мураббаъ, мухаммас, маснавий ва бошқаларда ёзилган бўлиши мумкин. Шунингдек, ул зоти шариф ҳақида жуда кўплаб қасидалар ҳам авжуд. Улардан энг машҳури “Қасидаи Бурда”дир. Маълумки, ушбу асар муаллифи Муҳаммад ибн Саид Бусирий (1212-1292) оғир хаста булган ва қасидани ёзгач, кўп ўтмай буткул соғайиб кетган. Айтмоқчимизки, бу каби маърифатга тўла асралар маълум бир ҳикмат асосида ёзилади. Бу эса шоирларнинг ҳазрати Пайғамбаримизга булган чексиз муҳаббатлари ифодасидир. Куйида ана шундай севги ва ҳикмат тулиқ наътлардан бири ҳақида ҳикоя қилмоқчимиз.
Мазкур наът муаллифи Юсуф Наби (16421712) Урфада туғилган ва Истанбулда вафот этган. Ўз даврининг истеъдодли ижодкорларидан бири. Усмонли давлатида девонхона котиби лавозимида ишлаган, бир неча бор ҳаж сафарида булган. Ундан “Девони Наби”, “Таржимаи ҳадиси арбаъин”, “Муншаот”, “Фатҳномаи Камонича”, “Туҳфатул ҳарамайн. “Зали сияри Вайсий”, “Хайрабод”, “Сурнома” каби асарлар мерос қолган. Уни Оврупа ўлкаларига ҳам машҳур қилган асари “Хайрия” достонидир. Сақлан тарки адабдан, куйи маҳбуби Худодир бу! Мазмуни: “Тарки адабдан сақлангин, зеро бу жойлар Аллоҳнинг севимли бандаси — Ҳазрати Расулуллоҳ юрган жойлардир. Бу жойларга Ҳақ таолонинг назари тушган ва у Мустафо (танланган пайғамбар)нинг мақомидир; Бу жойлар Аллоҳ ҳабибининг оромгоҳидир. Фазилат жиҳатидан қарасанг, Жаноби Кибриёнинг арши устидадир; Бу муборак жойлар туфроғининг нуридан зулматнинг қоронғуликлари тугади. Зеро, мавжудотнинг кўзларини очди, (бу хок) кўр кўзларга шифо берувчи сурмадир; Самодаги янги чиққан ой ул зотнинг эшигида тургувчи қалби ярали ошиқдир. Ҳатто, юлдузи ҳам ул зотнинг нури зиёсидандир. Эй Наби, бу даргоҳ ерларига кирар экансан, одоб шартларига риоя қилгин. Зеро, бу жойлар улуғ фаришталарнинг ҳам парвона булиб, пайғамбарларнинг ҳам ўпиб тавоф этадиган жойидир”. Отабек РУСТАМБЕК, |
Навоийхонлик
- 0
- 1
Ишқни оловлантирган сув ёхуд “Қаро кўзим”Бир донишмандцан: дунёда энг кучли лаззат нима? — деб сўраганла... |
Илм ва олимлар ҳақидаОламнинг иши халқ билан душманлик экан, олим хор-у, жоқил (били... |
Қўрқутма мени тамуғдинҚўрқутма мени тамуғдин, эй зоҳиди ях, Жаннат манга бўлғуси дебо... |
Навоийнинг ваҳдат тушунчаси ва пантеизмШарқ мумтоз шеърияти, аслини олганда, тавҳид, яъни бирликка асо... |
«Аввалгиларга ўхшамас»Бу – ҳазрат Алишер Навоийнинг тушунилиши анча осон, луғатталаб ... |
Масжидқа неча аҳли риёдек етайин...Масжидқа неча аҳли риёдек етайин, Ё ринд киби азимати дайр этай... |
Бобом сўзин тушунгим келар...Мақоламиз қаҳрамони бир катта шаҳарда ҳоким бўлган, улкан мамла... |
Риёкoр шaйxлaр xусусидaXирқa кийгaн риёкoр шaйxлaр xусусидaким, улaрнинг oлдидa хaқиқи... |
МАҲБУБ УЛ—ҚУЛУББИСМИЛЛОҲИР—РАҲМОНИР—РАҲИМ Ҳамд ангаким, зотиға ҳамд ончаким, ... |
“Лисон ут-тайр” достонида келган тўрт халифа ҳақидаги ҳикоятларҲазрат Навоий бошқа достонларидан фарқли ўлароқ “Лисонут тайр” ... |
Адабиётшунослик
Бадий матн ва таҳлил муаммолариШоирлик аслида шеърни шеъриятга алоқаси йўқ нарсалардан тозалай... |
Улуғбек Ҳамдам. Қодирийнинг хизмати нимада?Қодирий ўзбек халқининг энг севимли адибларидан бири. Ёзувчи ва... |
Абдурауф Фитрат. Аҳмад Яссавий (1927)Аҳмад Яссавий тўғрисида матбуотимизда бир-икки йўла гаплар бўлу... |
СюжетСюжет (фр. sujet — предмет) — адабиёт, драматургия, театр, кино... |
Она фидоийлиги ҳақида бир асарXIX аср охири ўзбек маърифатпарварлик адабиётининг бир қисмини... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
Чўлпоннинг «тонг сирлари» шеърий тўпламига сўзбошиБаъзи бир ўртоқлар Чўлпонни йиғлоқ, деб айбситадирлар. Балки ҳа... |
Калвак махзумданБухоройи Шариф билодида фақирнинг ота қадрдон бир ошнамиз бўлур... |
Биз ким ва нималардан қўрқамиз?Ҳар кимнинг ўзига яраша қўрқатурған нарсаси бўладир. «Иштонсизн... |
Самарқандда асари нажотЎтган замонларда Самарқандда мадрасалар дорул-улум(Илмлар уйи.)... |
ШаллақиХалқда бир мақол бор: «Ўғри кулиб енггар, ғар йиғлаб.» Шунга ўх... |
Шомий домланинг оқ салла ташвиқотчилари(Абдулла Қодирий)Саҳар ноғорасини қоқиш олдидан сурнай «Наво»ни эзиб бошлаған эд... |
Ай, Худай урғанлар (Абдулла Қодирий)— Бачимаъни ер ислоҳот?(Чиғанмоқ — тисланмоқ, қўрқмоқ.) — деб м... |
Эски шаҳар «чека»си атрофиндаИкки йил энди ярим ёрти ҳукумат ишлари ўз қўлимизга берилиб кел... |
Хонларга хитобБир-икки сўзда давлатли хонларга сўйламоқ истаймиз, афу буюрсин... |
Шодмарг. Абдулла ҚодирийМулла Карим ҳожининг ёши етмиш ёшларда эди. Ёшликда бошигакўб ж... |