Аския |
АСКИЯ — (арабча — акл, зехн) ўзбек халқ оғзаки ижоди жанри. Икки ёки ундан ортиқ кишиларнинг халқ йиғинларида муайян мавзу бўйича бадиий сўзда тортишуви. Тарафлар баъзан даврада, баъзан сахнада ёнма-ён ёки қарама-қарши туришиб, рақиб томондан берилган саволга тез, лўнда, кулгили, латиф, аксарият холда қарши томонни «чув туширувчи», мот қилувчи жавоб беришга харакат қиладилар. Жавоб беришда қайси тараф мавзу доирасидан четга чиқса, сўз танлашда хатога йўл қўйса ёки зарур ибора, сўз излаб тўхтаб қолса, ўша томон ют-қазган саналади. Томошабинлар ўз кулгиси ва эхтиросли қийқириқлари билан тарафларнинг жавобларига бахо бериб боришади; мазмундор, серқочирим аскиялардан завқланишади, мазмунан саёз, қўпол аскиядан ранжишади. Аскиянинг таъсирли, серзавқ ва кулгили чиқишида аскиябозларнинг хозиржавоблик, бадихагўйлик, мавзуга алоқадор чуқур билимга эга бўлиш, юз, кўз, тана харакатларидан, товуш имкониятларидан фойдалана билиш қобилиятлари хам муайян вазифа бажаради. Аскиянинг пайров, қофия, радиф, ўхшатдим, бўласизми, «Гулмисиз, райхонмисиз, жамбилмисиз», ширинкорлик, афсона, лақаб каби турлари мавжуд. |
Навоийхонлик
- 0
- 1
Ким, васила бўлди маҳзун жон била жонон ароЖонда қўйдум чирмаған мактубини ҳижрон аро,Билман ул мактубдур ёх... |
Дуди оҳимким қора айлабтурур олам юзинСоқиё, очтинг чу май тутмаққа жоми Жам юзин,Юз ғамим дафъ айлад... |
Гар Навоийнинг куюк бағрида қондурҚошу юзунгни мунажжим чунки кўрди бениқоб, Деди: кўрким, Қавс б... |
Икки ўтлуғ наргисингким, қилдилар бағрим кабобИкки ўтлуғ наргисингким, қилдилар бағрим кабоб, Биридур айни ху... |
Тиласа равзани зоҳид, Навоийю - кўюнгЗиҳи висолинга толиб тутуб ўзин матлуб, Муҳаббатидин отингни ҳа... |
Эй Навоий, ишқ дарди кўрган эл кўнглин бузарЭй алифдек қоматинг майли бузулған жон аро Ганжи ҳуснунг жавҳар... |
Лутфунг ози жон олур, қаҳринг кўпи ҳам ўлтурурҚаҳринг ўлса, барча ишимдин малолатдур санга, Лутфунг ўлса, юз ... |
Ҳар неча дедимки: кун-кундин узай сендин кўнгулКўргали ҳуснунгни зору мубтало бўлдум санга, Не балолиғ кун эди... |
Сенинг васлинг муяссардур мангаМенмудурменким сенинг васлинг муяссардур манга? Бахти гумраҳдин... |
Халқ дер: жон беру ё кеч ишқидинШаҳр бир ой фурқатидин байт ул-аҳзондур манга, Бир гули раъно ғ... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
Шубҳа(Ҳикоя)— Колхозимизда ва қишлоғимиздағи якка хўжаликлар орасида... |
Янги систем бетарафликИнқилоб баракасинда ҳисобда ҳам бўлмаған аллақанча янги систем ... |
Қўрққан олдин мушт кўтарар(Бу фелетон «Қизил Ўзбекистон» газетасининг 1935 йил, 21 сентяб... |
БўзахонадаТунов кун кайфимиз бир оз ширалангандан сўнг, Тошпўлад тоға кос... |
Қурбонлиқ ўғрилариКичкина хангама— Қурбон ҳайити ҳам келди... бу йил қурбонлиқдан... |
Думбаси тушиб қолган эмишКичкина фелетўн(Эски шаҳар Озиқ шўъбасига бағишлайман) Гўш...О... |
Қурбон байрами (Ҳангама)Бойларникида имлама, хасисларникида димлама.Бу кун қуввати келг... |
ДардисарБир неча айёмларким фақир дардисар(Бош оғриғи (муал.).) бирлан ... |
Келинни келганда кўр, сепини ёйғанда кўр— Ош тегса — тўй, тегмаса тафарруж...(Тафарруж — томоша.) деб о... |
Наҳс босқан экан...Кашмиридан келган ромчининг олдиға ўлтуруб:— Қани бир бахтимизн... |