Home icon Бош саҳифа»Ўзбек адабиёти»Мумтоз адабиёт»Навоийхонлик»Навоий бирла Ҳусайний - 8-кўриниш
Facebook
Навоий бирла Ҳусайний - 8-кўриниш PDF Босма E-mail
Материал индекси
Навоий бирла Ҳусайний
1-кўриниш
2-кўриниш
3-кўриниш
4-кўриниш
5-Кўриниш
6-кўриниш
7-кўриниш
8-кўриниш
9-кўриниш
Ҳамма саҳифа
9 дан 10 сахифа
8-кўриниш

Боғ манзараси. Қушлар сайроғи авжида. Ихчам сўри ёнига қўлларида китоб ва най қилиб ўралган қоғоз тутган икки талаба келгач, сайраш овози бироз пасаяди.
ШАЙХИМ. Оббо, сезиб қолмишлар!... (Дарахтларга тики-ларкан.) Чамаси Ҳирот булбулларинда энг хушнаволари шул масканда жам бўлишғондек-а?!
КАМОЛ. Ҳа, бул лутфингга шак йўқтур.
ШАЙХИМ (маҳлиё бўлганча). Аслида биз қандоғ мадҳ эт-макни бийрондалардин ўргансак дуруст бўлур эркон, а?
КАМОЛ. Мен ўзумга ношайиста тахаллус танлабмен — ани ўзгартирурмен. Минбаъд ашъор битсам, анга ғализ — Келбатий эрмас, Андалиб — яъни Булбул дебон тахаллус битурмен!
ШАЙХИМ. Бисёр хўб қилурсен. Камина-да шундоғ жазм этурмен: эмди Ғарибий эрмас — Ҳиротий тахаллусин олурмен. Зеро, азим Ҳирийда ҳазрат Навоийдек банданавоз бор эркон, шоиру фозиллар асло ғарибу бенаво бўлмаслар.
КАМОЛ. Ори рост. Йўқ эрса, биз киммиз? Шунчаики сабоқни эмди бошлағон толибул илмлар. Ул зоти комил эрса таъмин-эҳтиёжимизни ўз зиммалариға олғонлари устиға, боз мударрисимизға учрабон «Салоҳиятли шогирдларни ҳузуримға йиборингиз» деб, тағи рағбат бермушлар ва...
ШАЙХИМ (гапини бўлиб). Эй, қара, ана устознинг ўзлари!
КАМОЛ (қараб). Ҳа, Вале, ўзлари ёлғуз эмаслар-ку...
ШАЙХИМ. Ҳамроҳлари ила қизғин мусоҳабададурлар. Фикрларин чалғитмасдин четда турмаганимиз дуруст бўлус
Талабалар кетишади. Навоий билан Бобо Алининг овозлари эшитила ди.
БОБО АЛИ (овози). Мана, орадин неча фурсат кечмасун, бул можаро таҳлилиға ҳеч қувваи ҳофизам етмайдур!
НАВОИЙ (кираётиб).
Кимки фалак сори отур тошуни, Тош ила озурда этур бошуни.
Сиз шумларнинг ҳар нечук найранг-ғуюрликларин кўруб танг бўлмангиз. Зеро, эл-улус хизмати-чун бел боғламиш кимса шул йўлда ранж-риёзат чекаркан, бунинг неси ажаб?
БОБО АЛИ. Устоз, маъзур тутғайсизким, Сиз фақир арзин бошқа навъ тушунмишсиз, Магарким, Сиз саройға қайтиб, қандоғ бўлмасун бирор лавозимда турсангиз бас, бул муло-зимингиз бор вужуди-да эл хизматин адо этғони бўлсун...
НАВОИЙ (юришдан тўхтаб). Ҳм, бизға эмди сиз ҳам шун-доғ кенгаш берурсиз. Валекин камина ўзга матлаб йўлинда бел боғлаб, ҳар неча қолғон умрни хома суруб ўткарурға азм этғонмиз. Сиз эрса ёшсиз, боз устиға хома бирла-да ошноли-ғинғиз йўқтур. Бас, шундоғ эркон, сарой вазифанғизни сидқи дил ижро этмагингиз фарзу қарз эрур.
БОБО АЛИ (қизғин). Устоз! Камина эл назаридин четда қолғон бир кимса эрдим. Ўзингизға яқин олуб, тарбият эттинғиз ва олий даргоҳдағи мансабга раво кўрдингиз. (Қўлини кўксига қўйиб). Камина Сизнинг қутлуғ қадаминғизу муборак нафасинғиз етғулик ҳар ерда тамоми бахтиёрлик ва жонсипор-лик ила вазифа ўтмагим мумкиндур. Вале, Сизсиз фақирнинг ул ерда қолмоғи ҳеч имконсиздур!
НАВОИЙ. Гап уринг-а! (Кўзадаги сувдан юзини хўлларкан, ҳазилга буриб.) Мавлоно Бобо Али, онглағайсизким, эмди сиз атосиға эргашуб юрадурғон гўдак ёшунда эрмас, балким ўзунгиз-да неча ўзгаларға раҳнамолик қилатурғон даражададурсиз!
БОБО АЛИ (илтижо этиб). Устоз, пандларингизға қулоқ осмаётғон бул ношукрни афу этғайсиз. Вале дилхун арзимни Сиздин ўзга тинглағувчи йўқтур. Меним ушбу кунлардағи аҳволим бамисли Яссавий ҳазратлари айтғондек:
Кўзум намли, дилим ғамли, мен аламли, Нечук илож айлорумни билмом, дўстлар. Бул ҳасратда, надоматда ёшум оқуб, Қаю тараф кеторумни билмом, дўстлар...
НАВОИЙ (юзини артиб). Ҳм, саройда аҳвол қандоғлиғидин бир мунча воқифдурмиз. Аммоким, ҳеч кимса сизға ножоиз гапурмағон ёхуд ҳаққинғизға дохил қилмағондур. Бинобарин, сизни саройдин четлатмак ё ҳимоя этмак бобинда-да Султонга арз қилурға асос ҳам йўқтур.
БОБО АЛИ. Дарҳақиқат, ҳозирча шундоғдур. Валекин саройда нохушлик шамоли наинки кун, балким соат сайин кучаюб борур. Маъсума малика вафотидин буён шаҳаншоҳ бағоят тунд ва баджаҳлдурлар. Боз устиға ҳушёридин сархуши кўпрак бўлур. Айни дамлар ул ерда кечатурғон мунофиқлик, фитна-фасод мени шундоқ ҳолға солурким, ўзумни бамисли суйи поёниға етуб боратурғон ҳовуздаги балиқ аҳволинда сезурмен. Шул важҳким, фақирға кўргузғон онча саховатин-ғиз устиға тағи бир мурувват кўрсатуб, мени қандоғ бўлма-сун эшук оғалиқ лавозимидин халос эттурсанғиз!..
НАВОИЙ. Хўп, кўрурмиз. Биргина сиз учунмас, улус осойишин кўзлабда саройға борурмиз. (Йўл юришда давом этиб.) Аҳволни шоҳга маълум этуб, тартибу адолатға даъват қилурмиз.