Абу Али Жузжоний⁹

“Тавҳид” (якка худолик) аломатлари учтадир: хавф (Аллоҳ олдида гуноҳкор бўлиб қолишликдан), ният ва муҳаббатдир; хавфнинг зиёдалиги гуноҳларнинг кўпайиб жазога мубтало қилишидандир; ниятнинг зиёдалиги яхши амаллар эвазига жаннатга ноил бўлишликдадир; муҳаббатнинг зиёдалиги кўп зикр этишликдандир. Қўрқувчи қочиб қутула олмайди. Алоҳида доимо яхши ниятда сўровчи талаб қилиб чарчамайди, севувчи эса маҳбубини зикр этиб хормайди. Қўрқув элутувчи оловдир, ният ёритувчи нурдир ва муҳаббат эса нурларнинг нуридир.

Бахиллик (араб тилида) уч ҳарфдан иборат: “б” - балодир, “х” - хавфдир, ва “л” эса (лавм) таъзирдир. Бахлнинг балоси ичидадир, ҳаракатлари доим ҳасратдадир, бахиллиги туфайли доим таъзир эшитиб юради.

Биздан илгарилар (собиқун) итоатлари туфайли Аллоҳга яқин бўлганлар, мақомотлари баланд бўлган. Одамлар ичра Аллоҳнинг илмларини яхши билганларидан, Аллоҳни ҳақ маърифат этганлар, унга ихлос ила ибодат қилганлар, унинг шавқи ва муҳаббати билан яшаганлар. Улар ҳақида Аллоҳ таоло шундай деган: “Ҳақиқатан улар Бизнинг ҳузуримизда танланган, яхши кишилардандир” “Сод” сураси. 47-оят.

Банданинг саодати аломатларидан: Аллоҳга ҳусни итоатга бўлишлик, вақтни мазмунли ўтказишда, мусулмонларга бўлган эътиборда, билганини халққа бахшида қилишда, биродарлари билан суҳбатда ва барча афъолларида суннатга риоя қилишликдир.

Ундан сўрадилар: Аллоҳга қайси йўл олиб боради? Деди: Унга кўп йўллар элтади, лекин йўллардан энг тўғриси, умри узоғи ва шубҳадан жуда йироғи сўзида ҳам ишида ҳам суннат йўлидан боришлик, чунки Аллоҳ таоло айтади: “Итоат этсангиз, ҳидоят топасизлар”.

Суннатга риоя қилиш йўли қаерда? Деди: Бидъатни айланиб ўтиш, уламо-и исломнинг биринчи авлоди келган хулосалар йўлидан мажлисларидан узоқлашиш, пайғамбаримизга иқтидо этишликдир.

Халқ барчалари ғафлат майдонларидадирлар, ўзларининг уйларига миниб чопиб юрадилар, ҳақиқатда барча ишлари тескари, нимани кўрсалар, шундан гапирадилар.