Баҳри тавил |
БАҲРИ ТАВИЛ - «узун баҳр» маъносини англатадиган сажъли наерда қўлланиладиган ўлчов номи. Баҳри тавилда ёзилган насрий асарларда амалдаги рукн ёки унинг тармоқлари иштирок этиб, асарни ўзига хос мусиқий оҳанг билан таъминлайди. Насрий матннинг кўламдорлиги рукнлар сонининг ҳам кўп бўлишини тақозо қилади. Комил Хоразмий қаламига мансуб сажъли наcрдан олинган тубандаги парча баҳри тавилга яққол мисол бўла олади. «Соқиё, тут манга бир жом тўла бодай гулфомки, айлаб они шом, бўлиб мает мудом, айлайин аҳволими эъломки, ман хастаи нокомға бир сарви гуландом, ики наргиси бодом ғами ишқи тушуб субҳ била шом, ани васли хаёлида уруб гом, не мандин етируб бир киши бир қатла паём анга, не ондин манга пайғом, ўтуб ҳасрати олом била бир неча айём, баногоҳ ул кабки хиром учраса, кўргач они қолмай дилу жонимда даме сабр ила ором, бера олмайин ул дамда салому ўтуб моҳи тамом, кўзи ғораткари ислом, неча нозу карашма била саллонаву мастона хиром айлар эрди. Мен қолибон, фурқатидин жонима ўтлар солибон, ул борибон, ақл ила ҳушим олибонки, яна қозиға боқиб, лутф ила қошини қоқиб шавқи муҳаббат ўтиға жисму низоримни ёқиб, ҳар сори кўз ёшим оқиб, ҳажрида кун-тун улоқиб, билкулл ўлур эрдим анга волаву шайдо...» Ушбу парчага диққат қаратсак, асар рамали махбун вазни асосида ёзилгани, уни оҳанг бўлакларига ажратсак, улар сони 73 та бўлиб, фоилотун (солим) ва фаилотун (махбун)лардан ташкил топганлиги маълум бўлади. Бу хил ўлчов туфайли насрий асар мусиқий оҳанг, жозиба ва таъсирчанлик касб этади. Ижодкор ифодалаётган ғоя, лирик қаҳрамон туйғуларини ўқувчи теран англаб етишига имкон туғилади. |
Навоийхонлик
- 0
- 1
Ишқни оловлантирган сув ёхуд “Қаро кўзим”Бир донишмандцан: дунёда энг кучли лаззат нима? — деб сўраганла... |
Илм ва олимлар ҳақидаОламнинг иши халқ билан душманлик экан, олим хор-у, жоқил (били... |
Қўрқутма мени тамуғдинҚўрқутма мени тамуғдин, эй зоҳиди ях, Жаннат манга бўлғуси дебо... |
Навоийнинг ваҳдат тушунчаси ва пантеизмШарқ мумтоз шеърияти, аслини олганда, тавҳид, яъни бирликка асо... |
«Аввалгиларга ўхшамас»Бу – ҳазрат Алишер Навоийнинг тушунилиши анча осон, луғатталаб ... |
Масжидқа неча аҳли риёдек етайин...Масжидқа неча аҳли риёдек етайин, Ё ринд киби азимати дайр этай... |
Бобом сўзин тушунгим келар...Мақоламиз қаҳрамони бир катта шаҳарда ҳоким бўлган, улкан мамла... |
Риёкoр шaйxлaр xусусидaXирқa кийгaн риёкoр шaйxлaр xусусидaким, улaрнинг oлдидa хaқиқи... |
МАҲБУБ УЛ—ҚУЛУББИСМИЛЛОҲИР—РАҲМОНИР—РАҲИМ Ҳамд ангаким, зотиға ҳамд ончаким, ... |
“Лисон ут-тайр” достонида келган тўрт халифа ҳақидаги ҳикоятларҲазрат Навоий бошқа достонларидан фарқли ўлароқ “Лисонут тайр” ... |
Уйғониш даври
- 0
- 1
Чўлпоннинг «тонг сирлари» шеърий тўпламига сўзбошиБаъзи бир ўртоқлар Чўлпонни йиғлоқ, деб айбситадирлар. Балки ҳа... |
Калвак махзумданБухоройи Шариф билодида фақирнинг ота қадрдон бир ошнамиз бўлур... |
Биз ким ва нималардан қўрқамиз?Ҳар кимнинг ўзига яраша қўрқатурған нарсаси бўладир. «Иштонсизн... |
Самарқандда асари нажотЎтган замонларда Самарқандда мадрасалар дорул-улум(Илмлар уйи.)... |
ШаллақиХалқда бир мақол бор: «Ўғри кулиб енггар, ғар йиғлаб.» Шунга ўх... |
Шомий домланинг оқ салла ташвиқотчилари(Абдулла Қодирий)Саҳар ноғорасини қоқиш олдидан сурнай «Наво»ни эзиб бошлаған эд... |
Ай, Худай урғанлар (Абдулла Қодирий)— Бачимаъни ер ислоҳот?(Чиғанмоқ — тисланмоқ, қўрқмоқ.) — деб м... |
Эски шаҳар «чека»си атрофиндаИкки йил энди ярим ёрти ҳукумат ишлари ўз қўлимизга берилиб кел... |
Хонларга хитобБир-икки сўзда давлатли хонларга сўйламоқ истаймиз, афу буюрсин... |
Шодмарг. Абдулла ҚодирийМулла Карим ҳожининг ёши етмиш ёшларда эди. Ёшликда бошигакўб ж... |