Бир бор экан, бир йўқ экан, Ҳиндистон мамлакатида бир шоҳ бўлган экан. Унинг аскарлари чексиз, хазинаси беҳисоб бўлиб, Хитой ҳам, Кашмир ҳам унга тобеъ экан. Сарандиб шаҳри унинг пойтахти бўлиб, исми Жасрат, лақаби эса Хон экан. Ҳашаматни севувчи бу шоҳни жаҳон эли Жасратхон деб аташаркан. Унинг донишда ягона, ҳуснда нодири замона бир ўғли бўлиб, отаси кўнглининг сурури, ҳинд халқининг кўз нури экан. Унинг лутфу хулқи ғоятсиз, фаҳму идроки ниҳоятсиз бўлиб, илму камолда ҳам моҳир экан. Ҳеч кимга озор бермайдиган бу шаҳзоданинг исми Фаррух бўлиб, олам эли унга банда экан. Қирқ йил султонлик қилиб, ёши саксонга яқинлашган шоҳ ўғлига мулку тожини, Ҳиндистоннинг бор молу дунёсини ҳам, Хитой мамлакатининг хирожини ҳам беришни ўзига фахр деб ҳисоблар, лекин Фаррух салтанатни эмас, фақирликни хуш кўрар, шу туфайли отасининг таклифини рад этиб келар экан.
Бир кеча ибодат пайтида саждадан сўнг кўзига уйқу келиб, бир туш кўрди: шаҳзода бир биёбонда беҳисоб одамлар орасида юрганмиш. Кишиларнинг барчаси бир тарафга қараб кетишарди. Ўша орада устига қора мато ёпилган бир маҳмил _ кажава ҳам бўлиб, бир маҳал тонг шамоли эсди-ю, кажава пардасини кўтариб юборган эди, унинг ичида бир пари, паригина эмас, балки шарқ қуёши ўтиргани кўринди. У қуёшнинг алангаси шаҳзода жисмини куйдирди. Бундан беҳол бўлган Фаррух кажава томонга боққан эди, дилини ўртаган париваш бошқа кўринмади: парда унинг чеҳрасини тўсиб турарди. Қулоғига одамларнинг «Бу Қудс ери» деган овозларигина эшитилди холос.
Фаррух чўчиб уйғонди-ю, кўзидан уйқуси ўчди. Борган сари ҳарорати кучайиб, кўнглидаги изтироби ортар экан, бирон чора топмаса, ишқ зулмидан ўзининг ҳалок бўлиши муқаррарлигини англаб етди. Сўнг Қуддус дашти томон сафар қилишга бел боғлаб, тонг отгач отаси ҳузурига йўл олди-да, ер ўпиб ўз муддаосини баён қилди:
«Ким жаҳонгардлиғ эрур ҳавасим,
Йўқ ани манъ этарга дастрасим.
Хирадим қилди бу ҳавас бехуд,
Чун ҳавас ғолиб ўлди, кетди хирад.
Бу азиматда ихтиёрим йўқ,
Азм то қилмоғум қарорим йўқ.
Бўйла ишким манга таваллодур,
Шоҳдин рухсат ўлса авлодур.
Бўлмаса рухсат ўлгуча огаҳ
Кетгудекман бошим олиб ногаҳ».
Отаси бу сўзларни эшитгач, юрак бағри куйиб, ҳар қанча илтижо қилмасин, ўғлини сафардан воз кечдира олмади. Кўз ёшларини тўфондек оқизса ҳам, орзуси ушалмади. Охири шаҳзоданинг ишқ ўтига мубтало бўлганига ишонч ҳосил қилиб, қўшинининг ярмини ажратиб, хазинасининг ярмини ҳам берди-да, ўғлига рухсат қилиб, шод этди ва у билан хайрлашди.
Фаррух йўлга равона бўлиб, ҳеч ерда дам олишга тўхтамай, туну кун юриб, шаҳарма шаҳар кезиб борарди. У замонда одамлар Каъба ўрнига Қуддусни тавоф қилишарди. Фаррух у шаҳарга етиб борганида юз минглаб ибодатчиларнинг тавоф қилиш учун йиғилишаётганини кўрди. У ҳам пок кўнгли билан тавоф этиб, туфроққа бош қўйди-ю, шам каби йиғлар экан, Яратгандан ўз муродига етказишини илтижо қилди. У ўзи излаётган гўзал маҳбубасини учратиб, висолидан мурод ҳосил қилишга шошиларди. Бир неча кун ҳаммаёқни айланиб чиқса ҳам соҳибжамол дилбардан хабар тополмади. Бир неча кундан сўнг тавоф учун бу ерга келган одамлар ўз ватанларига қайта бошлашди. У ғамгин ҳолда уйқуга кетган эди, тушида бир кишининг «Муродингга етмоқчи бўлсанг, бу ерда турмай, эрта тонгда Ҳалаб томон йўл ол», деган овозини эшитди. Уйғонгач, тоқати тоқ бўлиб, Ҳалаб сари йўлга тушди.
Ҳалаб томон бораётган йўловчилар ғоятда кўп бўлиб, йўлда сув жуда оз эди. Шунинг учун ўзи билан икки-уч юз кишини олиб қолди-да, қолган сипоҳларга Ҳиндистонга қайтишни буюрди. Улар истар-истамас ватанлари томон йўлга тушдилар. Шаҳзода Ҳалаб томон кетаётган одамларга ҳамроҳ бўлиб бораркан, сирдоши дарди, дўсти оҳ эди. Йўлда бир неча бор дам олиб, анча йўл юриб, ниҳоят шаҳарга яқинлашдилар. Ҳалаб яқинидаги дашту шаҳар кўчалари одамлар билан тўла бўлиб, ҳамма ёқдан шовқин сурон эшитиларди. Фаррух улар орасида ўзи тушида кўрган қора пардали кажавани изларди. Бир маҳал кўзи шаҳар дарвозаси томон юриб бораётган туя устидаги қора рангли кажавага тушди. Шу дам шамол эсди-ю кажава пардасини кўтариб юборди-да, унинг ичида қуёш мисол гўзал бир париваш кўринди. Тушда кўрган соҳибжамолни топганидан шодликка тўлган Фаррух уни қайта кўрмоқ учун боққан эди, парда ёпиқлигини кўриб жаҳон унинг кўзига қоронғи бўлиб кетди. Кўзида нур қолмай, ҳушини йўқот
ган шаҳзода ўзига келганида даштни барча тарк этган бўлиб сафар аҳли ўз ватанлари бўлмиш Ҳалаб ичига кириб кетгандилар. Фаррух изтиробга тушиб яна ҳижрон аламини торта бошлади. Буни сипоҳларга сездирмасликка интилса ҳам, унинг ҳолатидаги ўзгаришни кузатган одамлари ҳайрон бўлиб, шивирлаша бошлашди. Улар шаҳар ташқарисидаги бир манзилга тушдилар. Хаёлга ботган Фаррух ўз сипоҳлари сўзларини ҳам, ўз сўзларини ҳам англамасди. Шаҳзода ҳолидан ташвишланаётган ходимлари уни ўраб олишди, у эса ўзини уйқуга солиб ётаверди. Буни кўрган сипоҳлар хотиржам бўлиб уйқуга ётишди. Одамларининг қаттиқ уйқуда эканликларига ишонч ҳосил қилган Фаррух ўрнидан турди-да, қўлига қоғозу қалам олиб шундай мактуб ёзди: «Бу олам турли ҳодисаларга тўла, тақдирда ёзилганни кўрмасликнинг иложи йўқ. Менинг тақдиримга оворалик, ишқу бечоралик ёзилган экан, бу дардларни тортиш мен учун заруратдир. Сизлар эса бу ғурбатда турмай, мени ҳам излаб юрмай, ватанга қайтинг, тирик бўлсам, сизлар билан ўша ерда учрашамиз». Бу хатни ўз ўрнига қўйди-да, шоҳона кийимларини ечиб, устига қора рангли бир матони ташлади ва уйдан оҳиста чиқиб, шаҳарда кўчама-кўча кеза бошлади. Телбасифат ҳар томон югурар экан, бир гулханни топди-да, устига қора палосни ёпганича, яна ишқ ўтида изтироб чека бошлади.
Эрталаб тонг отгач, шаҳзоданинг одамлари уни топишолмай ҳар томонга югуриб уни излай бошладилар. Икки кеча-кундуз қидирсалар ҳам, ҳаракатлари бекор кетди. Ниҳоят у ёзган мактубни топиб олишди-да, йиғлаб-сиқтаб ватанлари томон йўлга тушдилар.
Фаррух шоҳликдан гадо ҳолига тушгани, юз балога гирифтор бўлаётганини, ўз ишига чора тополмаётганини ўйлаб ғам чекар экан, бир неча кун сув ҳам ичмади, овқат ҳам емади, охири «Бу аҳволда юраверсам, ишим битмайди, яхшиси оёққа туриб, ётиб қолгунча ёримни излай», деб шаҳар ичига қараб йўл олди. Бир-икки кун кўчама-кўча севгилисини излади-ю, ундан дарак ҳам тополмай, беҳол бўлиб, бир вайрона ичига кириб ётиб қолди, ҳаётдан тўйиб, ўлар ҳолатга етишди.
Ҳалабда бир бой хожа бўлиб, меҳмондорчилик унинг одати эди. Эл орасида обрў-эътибори юксак бу одамнинг молу давлати ҳисобсиз бўлиб, уйи меҳмонхонага ўхшар, ошнаю бегоналар учун бу уй доим очиқ эди. Раҳмдил ва сахий бу хожанинг исми Ахий бўлиб, баъзи-баъзида от суриб, йўл бошларию вайроналарни кўздан кечириб юраркан, мазлум ва хасталарни кўриб қолса, дарҳол унинг кўнгли захмига малҳам бўларди, шу туфайли ҳам шаҳар аҳли уни ғоятда ҳурмат қиларди.
Бир куни шу одатига кўра шаҳарни кезиб юрган Ахий Фаррух беҳол бўлиб ётган вайронага назар ташлар экан, уни кўриб қолди-да, отидан тушиб, хастанинг олдига келиб: «Эй раҳму шафқатга муҳтож одам, кимсан, аҳволингни менга маълум қилгин», деб мурожаат қилди. Фаррух юзини очиб, салом берди ва ўтириб: «Эй хожа, йўлингдан қолма, мендан ҳол-аҳвол ҳам сўрама, токи кўнглингга ғамим асари юқиб, жонингга ўтим учқунлари тушмасин», деб жавоб қилди. Унинг покиза юзини кўриб, таъсирчан сўзларини эшитган Ахийни:
Ҳам юзи они беқарор этди,
Ҳам сўзи они ашкбор этди.
Не кўруб эрди уйла турфа жамол,
Не бу янглиғ эшитмиш эрди мақол.
Билдиким, бас азиз пайкардур,
Англадиким шариф гавҳардур.
Кейин қийинчилик билан уни отга миндириб, уйига олиб кетди-да, азиз меҳмондек эҳтиром кўрсатиб таом ва шарбат билан меҳмон қилди. Фаррух ҳам меҳбонлик одобини намойиш этиб, мезбон саволларига оқилона жавоблар берар экан, Ахийни лол қолдирарди. Меҳмонга бир ҳужрада жой ҳозирланганди. Лекин Фаррух туни билан ишқдан нола қилиб, ғам-андуҳ чекар, кундузлари хомуш бўлганича меҳмонхонада ўтирарди. Ахий унга хилма-хил либослар таклиф қилса ҳам, меҳмон ўз палосидан айрилмасди.
Хожа ўз меҳмони ётган ҳужра атрофига бир неча мулозимни қўйиб, унинг аҳволидан хабардор бўлиб туришни тайинлаганди. Бир кеча улар Фаррухнинг яширин оҳу кўз ёшларидан огоҳ бўлиб, бу ҳақда Ахийга хабар етказдилар. Хожа барча одамлар ухлаётган маҳал ҳужра ёнига келиб қулоқ солди-да, меҳмоннинг дарду аламлари ҳаддан ошиб унинг кўнглига ажиб бир ўт туташгани, элнинг эшитишидан андиша қилиб, паст овоз билан оҳ-фарёд чекаётганини, гоҳ дилбари, гоҳ сипоҳу мамлакатини эслаб нола қилаётганини англаб, кўнгли бузилиб кўзидан ёшлар оқиза бошлади. Меҳмоннинг шоҳ эканлиги, лекин бир нарса уни изтиробга солиб, бу ерларга келиб қолганини сезди-да, унга бирор чора топиб ёрдам кўрсатишни дилига тугиб қўйди. Бунинг учун эса аввало дарди сирини билиш керак. Бундай ҳолларда ишқ ўтида қоврилаётган ошиқлар аҳволини уни маст қилган ҳолда билиб олиш мумкинлигини эслаган Ахий шу йўлни тутишга қарор қилди. Тонг отиши билан хожа меҳмонхонага йўл олди, кетма-кет у ерга Фаррух ҳам кириб келди. Егуликларга мўл дастурхон атрофида икковлари тушга қадар қизғин суҳбатлашиб ўтирдилар. Қуёш ботиши яқинлашгач, хожа май келтиришни ва хонандаю созандаларни чақириб келишни буюрди. Базм бошланиб мусиқаю ашулалар янграй бошлагач, ичаётганлар сархуш бўлдилар. Шунда хожа қўлига май тўла жомни олиб, таъзим билан шаҳзодага тутди-да, ўзи ҳам қўлига жом олиб, икковлари кўтаришди. Соқий барчага қадаҳ тутгач, ўзга бир соқий яна қадаҳларга май тўлдириб узата бошлади. Шу тарзда қадаҳлар бир неча марта айлангач, базм аҳлининг кайфи оша бошлади, ҳамма гапга тушиб кетди. Хожа эса Фаррухни хонага таклиф этиб, суҳбат бошлади. Шаҳзода ҳам кайфи ошгани учун мамлакату давлати, амалга ошмаган орзуларини эслаб, кўзларидан ёш оқиб, ўз бошидан ўтганларни сўзлашга тушди. Майни оз ичган Ахий хилма-хил саволлар бериб, меҳмоннинг насаби-ю давлатини, Жасратхондек отаси борлигини, тушида бир паривашни кўриб, ошиқ бўлганини, у париваш шаксиз Ҳалабда яшашини билиб олди. Хожа меҳмон мафтун бўлган гўзалнинг кўриниши қандайлиги ҳақида савол бериб, Фаррух жавобларини эшитар экан, жисмига ҳарорат, кўнглига изтироб тушди. Чунки меҳмон айтган белгилар унинг аёлига хос эди. Демак, бу ошиқ йигитнинг кўнгли унинг ёстиқдошига тушиб қолган экан. Ўзича «Бу ғариб ошиқ шоҳлигу давлатидан воз кечиб, ўлимга ҳам рози бўлиб, оғир аҳволга тушиб қолган экан, ҳижрон дардида ҳалок бўлиши ҳам муқаррар. Унинг дардига менгина чора қила оламан.
Қилмасам, ўлса ул мурувват эмас,
Они яхши мурувват аҳли демас.
Киши бу ишга чора қилмасму,
Манга аҳли ҳарам топилмасму?»
деб ўйлади-да, меҳмонга қараб: «Эй мусофир йигит, ғам ема, мен бу дардингга даво қила оламан, сени хонумонингдан айириб сарсон қилган соҳибжамол бизнинг элдан бўлиб, менинг қариндошимдир. Сени мақсадингга етказаман, лекин сен менинг айтганларимни қилишинг керак», деди.
Фаррух шодликдан кўз ёшларини оқизиб, Ахий оёғига бош қўйди-да: «Агар менинг дардимга дармон қиладиган бўлсанг, нимани буюрсанг, албатта, бажараман», деди. Икковлари келишиб олишгач, маст ҳолда уйқуга кетдилар. Тонг отгач, шаҳзода хожага боқиб: «Агар ваъдангни унутмаган бўлсанг, менга не ишни буюрсанг, тайёр турибман», деди. Хожа меҳмонни ҳаммомга, танини чиркидан тозалашга йўллади. Қайтиб келгач, унга шоҳона кийимлар кийдиришди-да, қора палосидан озод этишди. Фаррух шоҳона отга миниб, қасрдек зарнигор уй томон юрди.
Уни эшик олдида қолдирган Ахий ҳарамига кирди, гулчеҳра аёли ниёзу ноз билан кутиб олди. Икковлари ўтиришгач, хожа аёлига мурожаат қилиб: «Тангри тақдири билан икковимиз шу пайтгача шоду хуррам яшаб келдик, сенинг ишларингдан менгина эмас, балки худо ҳам хушнуддир. Лекин бу айём айрилиш пайти келди», деди-да, ҳайратдан қотиб қолган паривашни талоқ қилди. Ахий аёлига ҳисобсиз молу пул, кўпдан-кўп лаълу дурлар берди-да, сўнг: «Сени бир шаҳзодага никоҳ қиламан», деди. Париваш ҳар қанча фарёд кўтариб, ялиниб ёлборса ҳам, хожа ўз фикридан қайтмади, ниҳоят розиликдан бошқа чора йўқлигига тан берган гўзални шоҳона тўй қилиб Фаррухга никоҳлашди. Кейин Ахий ўз меҳмонига кўплаб яхши кийинган қулу чўрилар, қимматбаҳо матолар ёпилган туяю хачирларни ҳадя қилиб, йўлга узатди-да, бир манзил йўлга ҳамроҳлик қилгач, улар билан хайрлашди-ю, ёдгорлик бўлсин деб Фаррухнинг қора палосини сўраб олди.
Шаҳзода йўлда борар экан, Ахийнинг қилган ишлари ҳақида фикр юритар, унинг хайрлашиш чоғидаги ғамгинлигидан изтироб чекарди. Дилидаги ҳижрон ўти алангаси пасайгач, Фаррух ўз гўзали ҳузурига кирган эди, ёри кўзлари ёшли экани, юзларини тирноқлари билан мажруҳ қилганини кўриб ҳайрон бўлди. Шаҳзода унинг ғамгинлиги сабабини сўраган эди, гул юзли маҳбуба: «Ҳар кимни талоқ эмас, никоҳ хурсанд қилади», деб жавоб қилди. Фаррух ҳайратга чўмиб: «Эй париваш ҳур, сўзларингга тушунмадим. Талоқ сўзини нега тилга оляпсан, васл ичида фироқ ҳақида гапиришинг нимаси?», деб сўраган эди, ой юзли соҳибжамол кўзларидан ёш тўкиб шаҳзодага ўз саргузаштини сўзлаб берди. Унинг гапларини эшитган Фаррухнинг ўзини ҳалок қилишига оз қолди. Кейин у ҳам тушда кўрган ёри висолига етиш йўлида чеккан азобларини тўла-тўкис сўзлаб берди. Сўнгра:
Деди: «Дардимға гар даво кўрмон,
Буйла зулми санга раво кўрмон.
Айлабон лутф беҳисоб асру,
Қилди бизни Ахий хароб асру.
...Гар анга бу қадар мурувват бор,
Бизда ҳам шаммаи футувват бор.
Сен ҳам энди шукуфта дил бўлғил,
Манга икки жаҳон сингил бўлғил»
деди-да, паривашни хурсанд қилиб чиқиб кетди. Улар туну кун йўл юриб Ҳиндистонга етиб бордилар. Бу вақтда Жасратхон вафот этган бўлиб, ўғлини ўзига валиаҳд деб эълон қилган экан. Шунинг учун халқ унинг истиқболига чиқиб кутиб олди. Фаррух отаси тахтига чиқиб ўтиргач, ўзига сингил бўлиб қолган паривашни хурсанд қилиш учун унга Ахий ҳузурида бўлганидек қаср ва боғ барпо қилишга буйруқ берди: «Юзта моҳир ҳунарманд ўзларининг бор маҳоратларини ишга солиб гўзал қаср билан боғни тугалласинлар», дейилган эди фармонда. Кўп ўтмай қаср билан боғ тайёр бўлди. Улар Ахий даргоҳидаги шаклга эга бўлиб, ғоят гўзал эди. Гўёки Ҳалаб Ҳиндга кўчиб келганга ўхшарди. Сўнг паривашга шу қасрга кўчиб ўтиш ҳукм қилинди. Уйни ва боғни кўздан кечирган соҳибжамол ўзини худди ўзининг олдинги манзилидан чиқмагандек сезди. У шоҳга сингилдек азиз бўлиб, юзта гўзал қиз хизматида эди. Нозу неъматлар эса беҳисоб эди.
Ҳинд диёрида ана шундай ишлар қилинаётган вақтда Ҳалабда қолган Ахийнинг ҳоли не кечди экан? Ўзининг гул юзли ёридан кўнгил узган Ахийнинг толеъ юлдузига зарар етиб, экинлари офатга учради, савдоси ҳам зиён кўрди, қилган чоралари фойда бермай, аҳволи тобора ёмонлаша бошлади. Душманлари буни кўриб, шаҳар шоҳига: «Ахий мамлакатни хароб қилиш учун бошқа бир шоҳнинг хизматини қилиб, унга кўплаб молу дунё бериб Ҳалабдан жўнатиб, душманларимизга қўшилди», деб арз қилдилар. Ҳукмдор уларнинг сўзларига ишониб, ғазаб билан Ахийни тутиб, бор мол-дунёсини тортиб олди ва уни ўлдирмоқчи бўлди. Ҳақиқий аҳволдан хабардор бўлган зиндонбоннинг унга раҳми келиб, қочириб юборди. Шоҳ одамлари тутиб олмасликлари учун Ахий кийимларию кўринишини ўзгартириб, яланғоч бўлиб, гулханлар атрофида девоналардек кезиб юрди. Фаррухнинг қора палосини топиб уни устига ёпиб олди-да, Фаррух диёри томон йўл олди. Бир қанча муддатда тоғу даштларни босиб ўтиб Сарандиб тахтига етиб келди. Узоқ сафар уни ҳолдан тойдирган эди, у бир вайронадан жой топиб, фарёд урганча йиқилиб қолди.
Фаррух Ҳалабга қилган сафаридан қайтгач, Ахий ишини ўзига одат қилиб олиб, катта бир меҳмонхона қурдирган, ғарибу мусофирлар у ердан ўзига нажот топарди. Шоҳ гоҳ-гоҳ от миниб, шаҳар атрофини кезар ва муҳтож бечораларни топса, уларга меҳрибонлик кўрсатарди. Ахий бу шаҳарга келиб, вайронада йиқилган куни ҳам Фаррух шу мақсад билан шаҳарда кезиб юрарди. Бир вайронага кўзи тушган шоҳ қора палос ёпиниб ётган беҳол одамни кўриб қолди-да, ўзининг Ҳалабдаги аҳволини эслаб «Бу ғариб ким экан, қандай машаққат билан у бу ерга келиб қолди экан?» деб ўйлар экан, палосни таниб қолди-да: «Эй ғариб ўрнингдан турақол», деб унга мурожаат қилди. Ахий уйғониб, бошини кўтарди-ю, шоҳни дарров таниди. Фаррух ҳам уни таниб, отидан оҳ тортиб тушди-да, икковлари қучоқлашиб кетдилар. Зор-зор йиғлашиб, бир-бирларидан ҳол-аҳвол сўрашишга бошладилар. Шоҳ аъёнларию сипоҳлар бу учрашувдан ҳайратда эдилар. Кейин барча шоҳ саройи томон йўл олди. Фаррух Ахий қилган ишни эслаб, аввал уни ҳаммомга юборди. Ахий у ерда йўл чангларидан поклангач, ўзига тайёрлаб қўйилган қимматбаҳо кийимларни кийгач, мулозимлар уни шоҳ қошига олиб келдилар. Фаррух азиз меҳмонга атаб шоҳона базм уюштирди. Зиёфат бир неча кун давом этди. Бир куни шоҳ бор давлат арконларини тўплаб, Ахийнинг Ҳалабда ўзига кўрсатган беҳад яхшиликларини сўзлаб берди. Сарой аҳли бу ғаройиботларни эшитиб, хожага офаринлар айтдилар, оёқларини ўпиб эҳтиром изҳор қилдилар. Шоҳ дедики: «Мен подшо бўлсам ҳам, хожанинг қилган яхшиликларига муносиб жавоб бера олмайман. Менинг қариндошларим ичида иффатли бир қиз бор. Ўша гўзални хожага никоҳлаб беришни истайман. У ўз жуфтини мени деб талоқ қилган эди, шу синглим энди унга жуфт бўлса, мен бахтиёр бўлардим».
Бу сўзлар барчага маъқул бўлди. Шундан сўнг шоҳона тўй бошланди. Шоҳ Ахийга меҳрибонликлар кўрсатиб, бор-йўғини, ҳатто ўз мамлакати ихтиёрини унга тақдим қилди. Хутба ўқилиб, шоҳ ўз синглисини Ахийга никоҳлаб бергач, хожани келин ўтирган уйга бошладилар. Хожага бу ердаги барча нарсалар: осмонўпар қаср, дарвозаю эшиклар, нақшлар _ барчаси таниш бўлиб кўринди. Келиннинг уйига оёқ қўйган замон барча халқ ташқари чиқдилар. Келин ўз юзидан пардани олгач, икковлари бир-бирларин кўриб, оҳу-фарёд уришиб беҳуш бўлиб йиқилишди. Ўзларига келишгач, кўзларидан ёш тўкиб, яна беҳуш бўлиб йиқилишарди.
Ҳижрон изтироби таскин топгач, хожа ўз дилбаридан: «Мен ҳайратланганимдан ўзимга келолмаяпман. Бу ҳолатни ўзинг тушунтириб бергин», деб сўради. Шунда париваш хожадан айрилганидан сўнг бошига тушган воқеаларни, шоҳ Фаррухнинг илтифотию мурувватини Ахийга муфассал сўзлаб берди. Шундан сўнг икковлари бахт нашидасини сура бошлашди. Икковлари ҳам ўзларини Ҳалабдаги уйларида юргандек ҳис қилишарди. Ахий зарбоф тўн кийиб шоҳ ёнида турса ҳам, уйга кирганида сафардаги қора палосга ўраниб юрарди. Қора полосни кийиб олган Ахий: «Бор яхшиликлар шу палос туфайли юз берди, уни ташлаб юборсам тўғри бўлмайди», деб шу кийимда ибодат қиларди. Унинг бу ишини кўрган шоҳ ҳам қора кийим кийиб юрадиган бўлди, шоҳ шу йўлни тутгач, халқ ҳам қора кийишни одат қилди.
Бу афсонадан хушҳол бўлган шоҳ Баҳром мусофирнинг қаерлик экани, аждодлари кимлигини суриштирди. «Менинг ватаним Ҳиндистон, ўзим Ахий авлодиданман, бу ерга кўнглим амри билан келдим, муддаом эса шоҳга хизмат қилмоқдир», деб жавоб берди. Шоҳ уни муҳтожликдан халос қилиб, ўз саройидаги хос надимлик мансабига тайинлади. Ҳикоядан шод бўлган шоҳ яхши кайфият билан уйқуга кетди.

Якшанба куни қуёш ўзининг зархал байроғини кўтаргач, осмон зарбоф кийимини кийди. Кўкнинг келини тўнини заркаш қилиб, ой юзли гўзалдек чиқиб келди. Шоҳ Баҳром ҳам қуёш мисоли бошидан оёғигача олтинга ғарқ бўлиб, қуёш каби беҳад олтинлар сочиб сариғ гумбазни манзилгоҳ қилди. Рум шоҳининг қизи сариғ олтин ичидаги қуёш монанд бўлиб, олтин қадаҳдаги сариғ майни шоҳга тутди. Қадаҳга қадаҳ уланиб, сарой аҳли оқшомга қадар базм қилишди. Қоронғу тушгач, барча тарқалиб, румлик гўзал ўз пардасидан ўрин олди. Заррин тахтда ором олаётган шоҳнинг уйқуси келмай кечагидек йўлга чиқиб бирон мусофирни топиб келтиришни, унинг афсонаси ёки бошидан кечирганларини эшитиш истагини билдирди. Мулозимлар йўлга чиқишиб, тез-тез юриб бораётган бир йўловчини тўхтатишди-да, шоҳ хоҳишини унга айтишди, у розилик билдиргач, қасрга, Баҳром ҳузурига олиб келишди. Шоҳни узундан-узоқ дуо қилгач, мусофир ўз ҳикоясини бошлади.