Одам боласи озми-кўпми мақтанишнинг бирор туридан омон бўлиши – қийин иш.
Мен шу мақтаниш деган нарсанинг икки тури борлигини пайқадим: бировининг отини – йириклик деб атайман, бировининг отини мақтанчоқлик дейман.
Йириклик – одамнинг ўз-ўзига ичидан баҳо бериб, яхши ҳисоблаши. Яъни, нодон аталмаслик, енгил аталмаслик, мақтанчоқ аталмаслик, одобсизлик, орсизлик, тийиқсизлик, кераксизлик, пасткашлик, ўшакчилик, ўтирикчилик, алдамчилик, ёқимсизлик сингари ярамас қилиқлардан сақланиб, бу миназларни ўзига хўрлик билиб, ўзини улардан зўр ҳисобламоқ. Бу миназ – ақллиларнинг, орлиларнинг, ортиқларнинг минази. Ундайлар мени яхши демасалар майли, ўзи билсин, лекин ёмон дегизмасам экан деб азобланади.
Иккинчи – мақтанчоқ деган бирови «демасин» демайди, «десин» дейди. Бой десин, ботир десин, қув десин, пишиқ десин, ҳар доим не турли бўлса-да, «десин» деб азобланиб юриб, «демасин»ни унутиб қўяди.
Унутмоқ тугул, унинг олдин қилинадиган иш экани эсига ҳам келмайди. Бундай мақтанчоқларнинг ўзи уч турли бўлади.
Бирови ёт кишиларга мақтанарлик иш билан мақтанишни излайди. Бу – нодон, лекин нодон-да бўлса, одам.
Иккинчиси ўз элининг ичида мақтанарлик иш билан мақтанишни излайди. Унинг нодонлиги тўлиқ, одамлиги обдон тўлиқ эмас.
Учинчиси ўз уйига келиб айтмаса ё овулигагина келиб айтмаса, ўзга киши ёқтирмайдиган иш билан мақтанишни излайди. Ул – нодоннинг нодони, лекин ўзи одам эмас.
Ётга мақталсам экан деган элим мақтаса экан дейди. Элимга мақталсам экан деган, оғайиним мақтаса экан дейди. Оғайнининг ичида мақтов излаган ўзимни ўзим мақтасам ҳам бўлаверади дейди.

1894