Тирик одамнинг юракдан азиз жойи бўладими? Бизнинг қозоқнинг юракли киши дегани – ботир киши дегани. Юракнинг бундан бошқа хосиятларини аниқлаб била олмайди.
Раҳимдиллик, меҳрибонлик, ҳар турли ишда одам боласини ўз бовурим деб, уларгада ўзига тилагандай эзгулик бўлсин дейиш, булар – юрак иши. Ошиқлик ҳам юракнинг иши.
Тил юракнинг айтганига кўнса, ундан ёлғон чиқмайди. Агар амалнинг тилини олса, юрак унутилади. Қозоқнинг «юраклиси» мақтовга сиғмайди. Айтганга кўнадиган, ваъдасида турадиган, қўлини ёмончиликдан тез йиғиб оладиган, кўчнинг ортидан эргашган итдай бўлавермай, адашган кўпчиликдан отининг бошини буриб кета олишга ярайдиган, адолатли ақл қўллаган нарсага, қийин бўлса-да, қўшилув, адолатли ақл қўлламаган нарсага, ўнгғай бўлсада, қўшилмаслик – эрлик, ботирлик шу. Агар шундай бўлмаса, қозоқнинг айтган ботири – шунчаки юракли эмас, балки қашқир юракли, деган сўз.
Қозоқ ҳам одам боласи-ку, кўпчилиги ақлсизлигидан эмас, юракда ақлнинг сўзини уқиб оларлик меҳр, ғайрат, тутуриқнинг йўқлигидан йўлдан озади. Билимни билса-да, орсиз, ғайратсизлигидан уни ҳисобга олмай, қўлламай кетади. Ёмонликка бир эликканидан сўнг, ундан қўлини тортиб кетишга ярарлик ғайрат қозоқда кам бўлади.
Шу юртнинг кўпчилигининг айтиб юрган «зўр йигит», «эр йигит», «пишиқ йигит»- нинг бари – балога, ёмончиликка йўлиқтирмоқ учун бири-бирини: «Кетдик, ботирлаб!» (“Атрофидаги овулларга босқин ясаб, ботирлигимизни кўрсатиб қўяйлик” мазмунидаги мақтаниш) - дея қиздириб, ортини ўйламай, йўлдан оздирадиган сўзлари.
Шундай бўлса, Худога терсликдан, ор билан уятга терсликдан қутулиб, қўлини тортиб олмаган киши яхши тугул, аввало, одамми ўзи?

1893