8. ТАНБИҲ PDF Босма E-mail
23.06.2024 17:00

Аммо, бу замон ва давронда, ё замон айланиши, ўзгаришининг нуқсонлари, ёки давр ва замон аҳлидаги аҳл ва инсонийликка етишган футур туфайли, бу варақ тескари ўгирилган ва бу ҳукм акс натижа бергандир. Яхшиликка мукофот — қўполлик; одоб билан қилинган хушмуомала эвазига кеккайиш, такаббурлиғ-дан ўзгача муносабат кўрмайснз. Бировга бир хизмат қилсанг, ундан ўн зарб ейишга тайёр турмоқ керак; кимгаки бир тавозеъ кўрсатсанг, минг қoполлик ва дилсиёҳ-ликка ҳозир бўлиб турмоғинг лозим. Бировни олқишла-гудек бўлсанг, унинг кўп қарғишига учрайсан; бировни бир мақтагудек булсанг— ўн марталаб ёмонласанг-да, қутилмайсан. Бировга бир пиёла май тутгудек бўлсанг, у сенга қадаҳ-қадаҳ қон ютқазади; бир қадаҳ болингни ичган одамдан коса-коса заҳар ютишга тайёр турмоқ керак.
Хар қандай хизматкорлик қилиб, унинг эвазига жабр-жафо кўрганинг ҳолда, сендан яна хизмат кутадилар. Хар қанча вафодорлик курсатиб, куз олдида ранж-ма-шаққат тортсанг, яна қуллуқ тама қиладилар. Ҳар вафо эзазига юз жафо чекмасанг, гуноҳкорсан ва ҳар меҳр-муҳаббатингга минг дарду алам курмасанг, хонавайрон-сан. Уларга жон фидо қилсанг, яна жонинг билан ташак-кур изҳор қилишингни талаб этадилар; агар бу шукронани адо қилсанг, яна такрор жон фидо қилишни талаб этадилар. Уларнинг юз муддаоларини бажар-Санг-у, бири қолса, бошдан-оёқ айбдорсан: минг-минг орзуларини юзага чпқазиб, биргина узр орага тушса, бу-тунлай бебахтсан. Ёмонлик қилганларида минг карра ёлбориб илтижо қилсанг, сендан ёмонроқ киши йўқ. Дўст сифатида жонингни бермасанг, жонингга душманлик қиладилар; уларнинг кунгли учун ноҳақ қон тукиш-га рози бўлмасанг, қонингнинг тўкилишига гувоҳлик берадилар. Доим истаган ишларини ўз вақтида қилсанг-у, аммо бир гал кечиксанг, сўкиб-ҳақоратлайдилар; ишларини мудом истаганларидек қилсанг-у, бир қатла нуқсон руй берса, умр буйи қилганларингнинг ҳаммаси йўққа чиқади. Ҳар доим олмоқ — улар учун ҳунар; олганларидан юздан бирини қайтармоқни хаёлга келти-риш—улар учун зарар. Меҳнат-машаққатларига чидасанг— отинг бефаросат; буюрганларидан бир озини унутсанг — зоти паст, деб қиладилар туҳмат. Барча молингни уларга фидо қилсанг-у, бир гал эсдан чиқаз-санг, лақабинг бемурувват; қилган жабр-жафолари эва-зига узрхоҳлик юзасидан жон бермасанг, номинг — беномус. Бошларидан гул сочсанг, улар юзингга тикон санчадилар; агар гул сочишни тўхтатсанг, бағрингга чўғир қадайдилар. Ҳамиша ёлборганларга муомалала-ри нозу фироқ, ситамлари эвазига ҳар замон лутфу карам қайтишини истайдилар. Қайси бечора мазлум бу зулмкашлар қўлига гирифтор ва бу жабр-ситамчиларга хизматкор бўлса, булар жафосини ўша жафокашлар жонидан сўра ва ситамларининг жароҳатини ўша мажруҳларнинг бағридаги захмларидан кўр.
Қитъа:
Замон халқидан менинг жонимга етишган жафоларнинг
Бириси ҳам кофирларга асир бўлган мусулмонга етишмас.
Қанчалар зулм қилиб, сўнгидан туҳматлар тўқиб,
Охирда уларни бу зору ҳайрон жафокашга юклайдилар.
Бу золимлардан агар жонни бериб халос бўлиш мумкин эса,
Худо ҳаққи, бажонидил бу жонни фидо қиламан.