Ўзига бино қўйишлик — бахтсизликдир, бунинг фарқ ва даражалари бор. Худбиннинг ҳар бир қилган иши ўзига яхши кўринади, лекин бу кўримсиз қилиқда фарқлар кўпдир; қисқартиб уч қисмга бўлинди.
Биринчи қисм: юқорида таъкидланганидек худбиннинг гап-сўзи, феъл-атвори, унинг ҳар бир қилган иши ўзига яхши ва маъқул кўринади.
Иккинчи қисм шундайки, худбиннинг ҳар қандай аҳволи ва ёқимсиз хаёллари ўзига маъқул, ёқимли ва чиройли куринади. У ўз ярамасликларини яхши деб мақтайди ҳам. Бу хунук башара ўзини дунёда машҳур ҳусн эгаси бўлмиш Юсуф Қанъонийга тенглаштиради. У ўзининг энг ёқимсиз овозини — Юсуф Андижонийдек катта ҳофиз овозидан устун қўяди. Худбин ўзининг мазмунсиз байтларини шоир Салмоннинг гўзал қасидаларидан яхшироқ деб билади; бемаъни ва беҳуда гап-сўзларини буюк олим Замаҳшарийнииг «Қашшоф» номли машҳур китобидан ортиқ гумон қилади.
Худбин — ҳақнинг амрига буйин сунмайди; шайтоннинг барча буйруқларини бажо келтиришдан чарчамайди. Ўз олдида ўзи доно ва чечан, ҳар бир қиладиган номаъқул иши ўзига маъқул ва равшан. Унинг май ичишга иштаҳаси зўр, бадмастлик унга сингиб кетган; у билан бирга ўтириб ичган одамнинг яхшиликча қутилиши мумкин эмас. Кимки зиёфатда у хосиятсиз билан бирга ўтирса, унинг уринсиз ҳаракатлари туфайли, жондан безор бўлгай. Мажлисда ноурин буйруқлар берганида, барча буйруқларни ижро қилиш ҳам бир-у, буники ҳам бир. Унинг мажлисига кириб қолган одам кетмоқчи бўлса, бир тўда муттаҳамлари тўсқинлик қилади ва улардан бир амаллаб қутулиб чиқса, дарвозабони йўл бермайди. Бунинг тузоғига илинган одам шундай балога қоладики, бундан қутилиш учун, ўлимни кўзига тўтиё қилади; агар шунда биров: «ўлдириб, шу балодан сени қутқазаман» деса, унга жонини фидо қилади. Агар қутилса, Румда ҳам, Фарангда ҳам турмай, ундан қочади. Бугина эмас, агар у худбин жаннатда базм қурадиган бўлса, ўша жаннатга ҳам қадам босмайди.
Бу манманликка берилган, ахлоқсизнинг ва бу ярамас, ифлоснинг мажлисидан зиндон яхшироқ; унинг бадбуй, жирканч базмидан ҳожатхона покизароқ. Худбин оғзидан кекирса-ю, ортидан бошқа ел чиқарса, бу қилиқ ўзи учун жуда чиройли, ғоят гузал ва ярашиқли. Худбиннинг уятсиз қилиқлари ўзига шундай завқли кў-ринадики, бу базмда у билан бирга ўтирганлар ва бунинг бадахлоқ қилиғини кўрган ва эшитганлар, гуё унинг овозини ёқимли, ҳидини фойдали, деб унга миннатдорчилик билдиришлари лозимдай. Бу ярамасликни хеч ким унга айтолмайди ва мабодо айта олса, у одам-нинг гапига қулоқ солмайди. Бордию, эшитганда ҳам бу ҳақ гапни нотуғрига чиқазади, бу «шарафли шахс» ўз қилиғи хунуклигини тан олмайди. Аксинча, унинг камчилигини кўрсатган одамни изза қилади ва қасдига тушади. Шундай ярамас қилиқли одам бу даврда ҳам мавжуд ва ҳозир ҳам бор.
Бу каби ўзини азиз билувчилар ора-сира кўриниб турадилар. Замона кишилари ўйлаб кўрсалар — уларнинг барини билиб оладилар. Уларнинг баъзиси, юқорида зикр қилинган «шарафли шахслар»дан кичикроқ булса, баъзиси улуғроқдир; агар баъзиларининг ишлари кам бўлса, баъзилариники ортиқроқдирки, буларнинг кўпчилигига бу эзилган камина беқисоб яхшиликлар қилганман, эвазига эса беқисоб зулм ва беқад озорлар кўрганман, лекин кўрмасликка солиб айбларини кечирганман. Тангри уларга инсоф бергай. Мен мазлумни ва менга ўхшаш бошқа бечораларни уларнинг зулмидан халос қилгай.
Бу айтилган феъллар ва ёзилган хислатлар худбиннинг кўпчиликка нисбатан ўзини устун ва қилиқларини ёқимли деб билганидан қамда ўз жиловини шайтоний иафснинг қўлига бериб, нафсига қурбон бўлиб қолгани-нинг касофатидандирким, қанчадан-қанча ёмон феъллар шунинг натижаспдир. Буларпи йўқотиш учуп эса, нафсни тийиш ва кеккаймай, ўзини камтарин тутиш зарур бўлади...