Шу ёшга етгунча яхши яшадимми, ёмон яшадимми, ҳайтовур умримнинг кўпини ўтказдим: олишдим, айтишдим, тортишдим, оворагарчиликларни кўра-кўра шу ёшга етдим!!! Энди қолган умримни қандай ўтказаман, не юмушлар қиламан, шуни билмай ўзим ҳам ҳайронман.
Элни бошқарсаммикан? Бўлмайди, чунки эл бошқарилмайдиган бўлиб қолган. Бедаво дардга учрайман деган киши ёки юрагида ўти бор йигит бу ишни қилсин. Мени эса, Аллоҳим, қўлимдан келмайдиган ишлардан ўзинг асра.
Мол боқайми? Йўқ, бу иш ҳам қўлимдан келмайди. Уни, керак бўлса, болалар боқсин.
Қолган умримни қаллоб, ўғри ва тиланчилар учун мол боқиш билан ўтказмоқчи эмасман.
Илм олайми? Йўқ, билим берадиган, илмли киши билан сўзлашадиган одамнинг ўзи йўқ.
Билганингни кимга ўргатасан, билмаганингни кимдан сўрайсан? Кимсасиз чўлда матони ёйиб, кўлингга газчўпни олиб ўтиргандан нима фойда? Ёнингда қувончу шодлигингни баҳам кўрадиган киши бўлмаса, билиминг сени тез қаритадиган аччиқ какрага айланади.
Сўфийлик қилиб, дин билан машғул бўлганим яхшидир? Йўқ, бу ҳам бўлмайди. Бунинг учун ҳам тинчлик керак. Кўнглингда, кўрган кунингда тинчлик йўқ. Бундай элда, бундай ерда сўфийликка бало борми?
Бола боқайинми? Йўқ, боқолмайман. Жон деб боқардим, аммо боқиш нималигини билмайман! Уни қандай касбга, нима мақсадда, қайси халқ учун ўқитай? Болалар олган билимларини нимага сарфлашларини кўриб туриб, қандай таълим берай, қаёққа йўналтирай? Бу ерда ҳам ҳеч нарса қўлимдан келмайди.
Ниҳоят, қарор қилдим: хаёлимга келган нарсани ёзаверайин, оқ қоғоз билан қора сиёҳни эрмак қилайин, бугундан бошлаб қоғоз ва қалам йўлдошим бўлади, ўйимга келганини ёзавераман. Улардан кимдир ўзига керакли сўзни топса, ёзиб олсин ёки эсда сақласин.
Кераги йўқ деса, ўз сўзим ўзимники дедим-да, охири, шунга бойландим. Энди бундан бошқа қиладиган ишим йўқ.

1890