Шарлотта Бронте асари "Жейн Эйр" романининг бош қаҳрамони Жейн Эйрнинг ҳаёт йўли ва ички кечинмалари ёрқин ва таъсирли тарзда тасвирланган. Бу роман кўпинча автобиографик деб таърифланса-да, унинг воқеалари ёзувчининг ҳаёти билан бевосита боғлиқ эмас. Шунга қарамай, қаҳрамоннинг ич-ичидан кечаётган ҳиссиётлари Бронте учун жуда яқин ва англашли бўлган.
Роман лирик услубда, қаҳрамон тилида ҳикоя қилинади. Жейн Эйр — боқиб олган етти қизи, етимлик ва аччиқликларни болалигидан бошидан кечирган, аммо шунингдек, мустақиллик ва адолат учун курашувчи бўлган. Шарлотта Бронте эса ўзи катта оилада ўсган бўлса-да, барча яқинларидан эрта айрилиб, 39 ёшида ҳаётдан кўз юмган. Жейн Эйр каби у ҳам яқинларининг соғинчини кўнглида сақлаб яшаган.
Бронте ижодиётида замондошларининг мавҳумликлари ва сохталикларини аниқ ҳис этган ва уларга қарши чиқа олган дунёқарашни ўзида мужассам этган. Уильям Теккерей унинг ҳақида «У ҳақиқат ва адолатга нисбатан чуқур ҳурмат билан яшаган аёл эди», деб ёзган.
Романнинг ижтимоий мундарижаси кенг, ва ундаги Жейн Эйр образи XIX аср инглиз адабиётида Золушка образининг навбатдаги янги талқини бўлиб, ҳаётий қийинчиликлардан чўчимайдиган, садоқатли ва матонатли аёл тимсоли сифатида яратилган. Остин, Диккенс ва Теккерей асарларидаги ижобий қаҳрамонлар каби Жейн Эйр ҳам одамлар меҳр-мурувват ва адолат ҳақиқатда мукофотланиши мумкинлигини кўрсатади.
Жейн Эйрнинг муҳаббати ва Эдвард Рочестерга бўлган садоқати унинг маънавий тўқлиғи ва фидоийлигини очиб беради. Унинг учун байлик ёки ижтимоий мақом муҳим эмас, балки ўзи севган инсонга содиқлик ва ўз қарашларига содиқлик асосийдир.
Абу Муслим тайёрлади
|